________________
પ્રકરણ ૧ લું
આથી વરાહમિહીરે દીક્ષા ત્યાગ કરી દીધી. અભાગીના હાથમાં રત્નચિંતામણી રત્ન આવેલું હોય પણ ભાગ્ય વિના કેવી રીતે રહે!
દેહશે. એક બાપના બે દીકરા, એક વિનયી ને વિદ્વાન છે, ત્યારે જુએ બીજે દીકરો, જેને ક્રોધ ને અભિમાન છે. ૧ ભણ્યા છતાં ગણ્યો નહીં, જ્ઞાની છતાં અજ્ઞાન છે, કર્મની ઘટના છે ન્યારી, વિધિ વિશ્વમહિં બળવાન છે. ૨ વિધિ તણ ઘટનાને કોઈ સંસારમાં પહોંચ્યું નથી. મોટા અને નાના સૌ, વિધિના ભેદ સમજ્યા નથી. ધારે જગતમાં માનવિ, પણ ધાર્યું નહીં કદિ થાય છે. વિધિ તણી મરજી વિના, ઘટના કશી ન બદલાય છે. ૪
આ પ્રમાણે વરાહમિહીર દીક્ષા ત્યાગ કરી ચાલી નીકળ્યો. આ વખતે પિતાના વડીલ બધુ શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીને કહ્યું કે –
શું તું મારાથી આગળ વધી જઈશ ! ના, ના, કદી પણ એમ બનવા દઈશ નહીં. હું જોઉં છું કે તું કેવી રીતે મારાથી આગળ વધી શકે છે ? હું પણ તને વખત આવે ન બતાવી દઉં તો મારું નામ વરાહમિહીર નહીં ! મારામાં જેટલું જ્યોતિષજ્ઞાન છે તેટલું જ્ઞાન આ જગતમાં કેઈને નથી. માટે હું જ્યોતિષ વિદ્યામાં આગળ વધી તને બતાવી આપું તો જ ખરે ! ” ક્રોધના આવેશમાં વિનય અને વિવેકને ઉંચે લટકાવી વરાહમિહીર બોલ્યા.
મનુષ્ય જાતિમાં જે અભિમાન રૂપી હાથી ન હોત તો જરૂર દરેક મનુષ્ય પોતાના આત્માનું કલ્યાણ સાધી શકત. પણ કુદરતે એવી ઘટના મુકી છે કે અભિમાનરૂપી ગજરાજને જીતવો તે ઘણો જ મુશ્કેલ છે. વળી જ્ઞાનીઓએ પણ પિતાના અનુભવ વડે સિદ્ધ કરી
