________________
૧૦૪
દેવકુમાર સચિત્ર ધામીક નવલકથા (દેવસેના) સાથે વાત કરું છું. પણ પ્રભાત થતાં હું ક્યાં ઈશ અને શું કરતો હઈશ તે કોઈ જાણતું નથી.
બાળા ! મારૂં કુળ, ગોત્ર, જન્મ અને દેશ જાણ્યા સિવાય શાસ્ત્રવિધી એ હસ્ત આપે તને થોગ્ય નથી. કારણ કે જંગલમાં ભટકતા વરબાર વિનાના પુરૂષને પરણીને તું શું સુખી થઈશ ? ના, ના, તું કદાપી સુખી થઈશ નહીં. એક કેડી પણ જેની પાસે નથી એવા ભિખારીને પરણે કઈ જાતનું સુખ--આનંદ ભેગવીશ? માટે મારે ખ્યાલ છેડી પિતાની આજ્ઞાનુસાર વતી બીજે પતિ અંગીકાર કર. હું તને તારા પિતાના ત્યાં પહોંચતી કરૂં દેવકુમારે પૂછયું.
મારા વહાલા પ્રાણેશ! મારા મનના હરનાર પ્યારા! હું તે આપની થઈ જ ચુકી છું હું તમને મારા મસ્તકના મુગટરૂપ શીરછત્ર નિરાધારના આધાર, પ્રાણના રક્ષક અને નેત્રના તારા સમજું છું. તે તે કદાપી પણ બીજાની થવાની નથી. હું પૈસાની કે વૈભવ વિલાસની અભિલાષાવાળી નથી. મેં તે આપનું કુળ, ગૌત્ર અને દેશ આપશ્રીની અમૃતભરી વાણીથી જાણું લીધાં છે. આપની ભૂખ મુદ્રાજ કહી આપે છે. આપને જંગલરૂપ ઘર મને મારા મહેલ કરતાં પણ વધારે પ્રિય લાગશે જ્યાં હું મારા પતિની ( તમારી ) સાથે ઘણાજ આનંદથી મારું જીવન ધન્ય ગણીશ. આપ જ્યાં જશે ત્યાં આપશ્રીના પડછાયારૂપ આ આપની અર્ધાગના આવશે. આપશ્રીનું વિરત્વ એજ મારું ધન છે. આ પજ મારા સર્વસ્વ છો! આપ મને અંગીકાર કરે યા ન કરો. પણ હું તે આપને વીજ ચૂકી છું માટે આ રંકદાસીને આપના ચોંમાં સ્થાન આપે ! જે આપ મારે આ સ્થળે સ્વીકાર નહીં કરે તો હું આ વખતે અને આ જગ્યાએ જ મારા પ્રાણનું બલિદાન આપી આપશ્રીના ચોંમાં ધરી મારું જીવન સાર્થક કરીશ.
રાજહંસી બગલાની સહચરી થશે ? શું હંસ કદાપી વિષ્ટા, ખાશે? શું ધર્મ પરાયણ સ્ત્રીઓ એક ભવમાં બે પતિ કરશે ના?