________________
મુનિજીવનની બાળપોથી-૬
૨૧ હવે સવાલ રહ્યો ભરતચકીને કે તેમને દીક્ષાવિધિ વિના કેવળજ્ઞાન નામનું કાર્ય શી રીતે પેદા થયું? તેને જવાબ એ છે કે ક્યારેક દંડ વિના હાથ વગેરેથી ચકભ્રમી પેદા કરી લઈને ઘડો બનાવી શકાય છે. પણ તેથી જે જનરલ નિયમ છે કે “દંડથી ઘડે બને છે, તેને કેઈ બાધા પહોંચતી નથી. કારણ કે જે વસ્તુ કવચિત જ બનનારી હોય તે વસ્તુ જનરલ નિયમને તેડી શકતી નથી. તે રીતે અબજો આત્માએ દીક્ષાવિધિ દ્વારા જ્યારે કેવળજ્ઞાન મેળવ્યું ત્યારે એકાદ ભરતચકી જેવા આત્માને દીક્ષાવિધિ વિના કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ તેથી આવા કુવચિત્ બનનારા ભાવને આગળ કરીને દીક્ષાવિધિના બાહ્ય વ્યવહારને ઉડાવી શકાય નહિ.
ખરેખર તે ભરતચકીએ પૂર્વભવમાં દીક્ષા લીધી જ હતી. વળી કદાચ કઈ મરૂદેવા માતા જેવાએ પૂર્વભવમાં દીક્ષા લીધી ન હોય તે પણ બીજા કેઈ માગથી વિરતિને પરિણામ પ્રગટ કરી દઈને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે.
- હવે બીજો સવાલ એ છે કે અભવ્યને—અનેક વાર દીક્ષાવિધિ કરવા છતાં – કેવળજ્ઞાન કેમ મળતું નથી ?
તેને ઉત્તર એ છે કે જેમ એકલા દંડથી ઘડે પેદા થઈ શકતું નથી, પરંતુ ઘડો પેદા કરવાની માટીની પાત્રતા વગેરે કારણે સાથે દંડ ઘડો પેદા કરી શકે છે, તેમ દીક્ષાવિધિ પણ તેને આચરનાર આત્માની કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થવાની પાત્રતા વગેરે તમામ કારણેની સાથે હોય તે જ કામ કરી શકે છે.
