________________
સુનિજીવનની બાળપોથી-૬
२३३ જે આત્મામાં સમ્યકત્વ પામવા માટે તથાભવ્યત્વ નામને
ભાવ તૈયાર થયે હોય, કાળ પાક્યો હોય, નિયતિ અનુકૂળ થઈ હોય. એક કડાછેડી આગરેપમની કર્મસ્થિતિ બની હોય અને અંતાકોડાકડી સાગરોપમની કર્મસ્થિતિ કરવા માટે પુરુષાર્થ જીવંત બની ગયે હેય તે જ આત્માઓ આ પાંચ કારણે ભેગાં થતાં સમ્યક્ત્વ પામી શકે છે.
કઈ પણ કાર્ય પ્રત્યે ઉપર્યુક્ત પાંચ કારણેની હાજરી આવશ્યક છે. તેમાના એકાદને પણ અભાવ કાર્યને પેદા થવા દેતું નથી. બેશક તે પાંચમાં કેઈની ગૌણુતા અને કેઈની પ્રધાનતા જરૂર હોઈ શકે.
આ સમ્યકત્વના બે પ્રકાર છે. જિનવચન જ તત્વ એવી જે તત્ત્વરુચિ તે દ્રવ્ય-સમ્યક્ત્વ છે; અને નવ તત્વનું હાય વગેરે વિભાગપૂર્વકના જ્ઞાનમાંથી પેદા થતી શ્રદ્ધા તે ભાવસમ્યકત્વ છે. દ્રવ્ય-સમ્યક્ત્વ કરતાં ભાવ સમ્યક્ત્વ અનંતગુણ શુદ્ધ છે. આવું ભાવ-સમ્યકત્વ જેને પ્રાપ્ત થાય છે તે આત્મામાં સમસંવેગ-નિવેગ, અનુકંપા અને આસ્તિક્ય નામના પાંચ લિંગે કાર્યો ઉત્પન્ન થતા રહે છે કે એનાથી ચારિત્રમેહનીયને પશમ થતાં નિર્મળ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય છે અને અંતે મુક્તિ પણ મળે છે.
આ ઉપરથી સમજી શકાશે કે મુક્તિ સુધીના તમામ ભાવની પ્રાપ્તિના મૂળમાં ઉત્તમકૃત પડેલું છે. માટે અનુયોગાચારેક શિષ્યોને સ્તવ–પરિજ્ઞા વગેરે ઉત્તમદ્યુતની વાચના આપવી જોઈએ.
એ.
