________________
મુનિજીવનની બાળપોથી–૫
૩૩
(૫) અતિબહુષ અતિ લુપતાથી દિવસમાં ત્રણ વખતથી પણ વધારે વખત વાપરે તે.
પ્રમાણથી આધિક આહાર વાપરવાથી અપચે બીમારી કે મૃત્યુ પણ થાય-વળી માંદા પડતાં દવાઓ અને પચ્ચે લેવામાં અપકાય આદિની વિરાધનાઓ થાય તથા લોકો કહે કે સાધુઓ રસનામાં લંપટ લાગે છે. જેથી વારંવાર માંદા પડે છે.” આમ આત્માવિરાધના–સંયમ વિરાધના અને પ્રવચન વિરાધના થાય.
વધુ આહાર કરનારને બ્રહ્મચર્ય પાલન અતિ મુશ્કેલ બની જાય છે.
૩-૪ અંગારદોષ ધૂમ્રદોષ અંગારો લાકડાને ભસ્મ કરે તેમ તીવ્ર રાગરૂપી અંગારાથી ચારિત્રરૂપી લાકડાંઓ બળીને ખાખ થઈ જાય છે. માટે વાપરતી વખતે અનુકૂળ વસ્તુની પ્રશંસા કદી કરવી નહિ અને પ્રતિકૂળ વસ્તુ પર દ્વેષ કરે નહિ. કેમકે દ્વેષ કરવાથી ચારિત્રરૂપી લાકડાં ધૂમાડે બની જઈને નાશ પામે છે. માટે સાધુએ અંગાર અને ધૂમ્ર (વસ્તુની પ્રશંસા અને દ્વેષ રૂ૫) દેષ ત્યાગવા જોઈએ.
જે કે ખાતી વખતે અતિ સામાન્ય કેટિને રાગ કે દ્વેષ હોઈ શકે. પરંતુ તેથી તે દોષ ન બને. પરંતુ જ્યારે તે રાગ તીવ્ર બને ત્યારે વસ્તુ વગેરેની પ્રશંસા કે તિરસ્કાર થાય જ. આ પ્રશંસા અને તિરસ્કાર એ જ અંગાર અને ધૂમ્ર નામના દેવ છે.
