________________
૧૩૦
મનિજીવનની બાળપોથી-૫
જયારે જરૂર પડે ત્યારે ત્યારે જ તેને ઉપયોગ રાખવાને હેય છે. આથી જ તે મુખ અને નાક ઉપર બાંધવાની હોતી નથી, કેમકે તેથી ઉપગ દશાને લાભ મળતું નથી.
વળી સતત મુહપત્તિ બાંધેલી રાખવાથી, જે તે બેલવાથી બે ઘડી ઉપર પણ સતત ભીની રહે તે સંમૂચ્છિ મ છે ઉત્પન્ન થવાની શકયતા રહે છે. કોઈ એમ કહે કે, “મુહપત્તિ બાંધીને બેસવાથી વાયુકાયની વિરાધના થતી નથી.” તે તે વાત બરાબર નથી. કેમકે મેઢામાંથી નીકળેલ વાયુ બેલાયેલા શબ્દ પુદ્ગલને ઉપાડીને જ્યાં સુધી પહોંચે ત્યાં સુધીમાં વચ્ચે આવતા વાયુની વિરાધના કરી શકે છે.
પૂર્વની પરંપરામાં (૧) બે હાથમાં તાડપત્રનું પાનું પકડી રાખવાના કારણે વ્યાખ્યાન આદિના સમયે (૨) નાકમાં ધૂળ જવાને કારણે કાજો લેતી વખતે (૩) નાકમાં દુર્ગધ જવાના કારણે મસા થવાની શક્યતાના કારણે સ્પંડિત બેસતી વખતે (૪) ધાસવાસનો અશુભ સ્પર્શ થવાથી દેષ લાગવાના કારણે સ્થાપનાચાર્યજી પ્રતલેખન કરતી વખતે અને (૫) વિકૃત મેં સારું ન દેખાવાના કારણે ખુલા મેંવાળા મૃતકને મુહુપત્ત બાંધવામાં આવતી હતી. હાલ મૃતક સિવાયની કે કોઈ અપવાદ સિવાયની પ્રથાએ અમલમાં નથી.
૧૩ માત્ર, ગુરુ, ગ્લાન વગેરેને એગ્ય દુર્લભ વસ્તુ લેવા માટે જીવસંસક્ત વસ્તુ આવી ગઈ હોય તે તેને શુદ્ધ કરવા માટે માત્રક નામના પાત્રોને ઉપયોગ કરાય છે. ગોચરી
