________________
[ ૬૧ !
રાત પૂરી થઈ. પ્રભાતના કિરણે ફેલાયા. પ્રભુએ ધ્યાન સમાપ્ત કર્યું. એઓ અન્યત્ર જવા ચાલી નીકળ્યા. સંગમે એમ- પીછો પકડે. પ્રભુ ભિક્ષાર્થે જાય ત્યાં સંગમ અદષ્ટ-રીતે કાં કાચું પાણી ડળી દે! કાં પ્રભુ પર શંકાઓ ઉપજે-એવી વિકૃતિઓ એ ઉભી કરી દે !
પ્રભુને છ-છ મહિનાના ઉપવાસ થયા. સંગમ હવે ધીરજ ન ધરી શકે. જ્ઞાનથી એણે જોયું, તે આ વીરની ધીરતાને ડગવનાર શક્તિ હજી કઈ જન્મી ન હતી અને જન્મનાર પણ ન હતી. એ પ્રભુની પાસે આવ્યો. સ્વરૂપ ખુલ્લુ કરીને એણે કહ્યું :
પ્રભો ! હું સંગમ! ભ્રષ્ટ-પ્રતિષ્ઠ સંગમ! મને ગર્વ હતો માનવ જે કીટ, દેવના બળની સામે બિચારો છે ઈન્દ્રની પ્રશંસા મારામાં વિપરીત–અસર પેદા કરી ગઈ. ને છ-છ મહિના સુધી મેં આપને ઉપસર્ગો ને ઉપદ્રવ કર્યા. પણ આપનું ધ્યાન અણનમ રહ્યું. મને ક્ષમા મળશે, પ્રભુ !”
કરૂણ દ્ર-દિલની અનુપમ-કથા ગાતા બે આંસુએ પ્રભુની આંખમાંથી સરી ગયા. એ આંસુની લિપીને અથ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજીએ એ કર્યો કે, ત્રિભુવનને તારવાની ઈચ્છાવાળે હું (મહાવીર દેવ) આના સંસારનું ગાઢ-કારણ બની ગયે. આ ઉપસર્ગો દ્વારા બિચારા આ જીવને ભવિષ્યમાં કેવા-કેવા દુ ખ વેઠવા પડશે ?
સંગમ શરમ સાથે ઇકસભામાં આવ્યું. ઈ ભ્રકુટિ ચડાવી. ડાબા પગના પ્રહારથી એમણે કેધ વ્યક્ત કર્યો. ને સંગમ દેશનિકાલની સજા કારમાપરાભવ સાથે પાપે. શેષ આયુષ્ય વીતાવવા, દેવલેક છોડીને મેરુપર્વત પર ચાલ્યા જવાની એને આજ્ઞા થઈ પટ નંબર ૩૭ :
દધિવાહન અને શતાનીક વચ્ચેના એ સંગ્રામમાં ચંપાનગરીનો રાજવી દધિવાહન જ્યારે હાર્યો, ત્યારે એની રાણી ધારિણી અને
