________________
[૪૫]
મોહ-મમતા વિનાને પ્રભુએ અર્ધદેવદૂષ્યનુ દાન આપીને બ્રાહ્મણને પાછો વાળ્યો. પણ લેભને કાંઈ થોભ હોય ? બ્રાહ્મણે એ અડધું દુષ્ય તૂણનારને બતાવીને મૂલ્ય પૂછયું. તૃણનાર આભે જ રહી ગયે. એણે કહ્યું :
“ભૂદેવ! આ તે છે દેવદુષ્ય ! આના મૂલ્ય તે અમૂલ્ય હોય ! બીજું અડધિયું લઈ આવે, તો આપણે બંને ન્યાલ થઈ જઈએ. એવું તૂણીશ કે, એના લાખે લેખાં લાગશે !”
ભૂદેવે પાછી દોટ મૂકી. ઘણાં-ઘણું વન-વગડા વીંધ્યા પછી એને પ્રભુના પદચિહ્નો જણાયા. પણ આંખમાં રહેલી શરમ આડે આવી : પ્રભુ પાસેથી હવે મંગાય શી રીતે ?
આશમાં ને આશમાં ભૂદેવ ભગવાનની પાછળ-પાછળ ભમતા રહ્યા. એક દિવસ, વાયરે એ વાયે કે દેવાધિદેવના દેહ પરનું એ અડધું દેવદૂષ્ય ઉડીને કંટાની વાડમાં ભરાયું. પ્રભુએ એક નજરથી એને જોયું ને એ ચાલતા થયા.
ભૂદેવનું હૈયું આશા-નૃત્યથી થનથની ઉઠયું. એણે કાંટામાંથી હળવે-હાથે એ દુષ્ય ખેંચી કાઢયું. ને એને હૈયે ચાંપીને ભૂદેવ વતન ભણી ચાલતા થયા. પ્રભુ આગળ વધ્યા. દિવસો વીતવા માંડયા.
- અ તરમાં ધરબાયેલું વેરનું બીજ ક્યારે ઉગી ઉઠે, એ કહેવું અશક્ય છે. ત્રિપૃષ્ઠ-વાસુદેવના ભવમાં અપમાનિત થયેલી એક રાજરાણી આજે રાક્ષસી બની હતી. અચાનક એને વાસુદેવ પરનું વેર યાદ આવ્યું ને વેરની વસુલાત માટે એ નીચે આવી.
દિવસે, શિયાળાના હતા. કડકડતી ટાઢને સવારનો સમય હતે. એક જંગલમાં–સરોવરની પાળે, નિર્વસ્ત્ર-અવસ્થામાં પ્રભુ કાઉસગ્ગ-ધ્યાને ખડા હતા. આ ટાણેજ એ કટપૂતના-રાક્ષસી વેરની વસૂલાત લેવા આવી પહોંચી. પિતાની જગી-જટામાં એણે બરફ જેવું ઠંડુ પાણી ભર્યું અને પ્રભુના નિરાવરણ–દેહ પર એણે એ પાણી છાંટવા માંડયું.
