________________
શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર જીવન-દર્શન * આ રીતે કાળ નિર્ગમન કરતાં કરતાં મરીચિ ચોરાસી લાખ પૂર્વનું આયુષ્ય ભેગવી, પોતાના દુષ્કર્મને આલેચ્યા અને પ્રતિકમ્યા વિના મરીને બહ્મ દેવલેકમાં દશ સાગરોપમના આયુષ્યવાળો દેવ .
કપિલ હવે એકાકીપણે ગામેગામ ભમતું હતું. વિલક્ષણ વેશના કારણે કૌતુકવૃત્તિથી શરુઆતમાં તે ઘણું લેકે “ધર્મ” સાંભળવા એની પાસે આવવા લાગ્યા. પણ એ મરીચિની જેમ શાસ્ત્રના પરમાર્થને જાણ ન હતા. ઉપરાંત યથાર્થ ધર્મદેશના આપવાની એનામાં આવડત પણ ન હતી. એટલે પિતાની અજ્ઞાનતાનું પ્રદર્શન કરવા કરતાં “મૌન એ જ સર્વાર્થનું ઉત્તમ સાધન છે” એમ સમજી “મન” ધારણ કરી તે સમય પસાર કરવા લાગ્યા.
કપિલે પણ અનેક જણાને “દીક્ષા આપી મેટો શિષ્ય સમુદાય તૈયાર કર્યો. એક મિથ્યાત્વીમાંથી હવે અનેક મિથ્યાત્વીઓ તૈયાર થયાઃ એમાં આસુરી નામે રાજપુત્ર કપિલને મુખ્ય શિષ્ય બન્યું હતું.
ચિરકાળ બાલતા આચરી કપિલ મરણ પામીને બ્રહ્મદેવલેકમાં દેવ થયે. અત્યંત આશ્ચર્ય પામીને કપિલ ચિંતવવા લાગ્યો :
અહો ! આવી અદ્ભુત દેવલક્ષ્મી મેં પહેલાં કદી સાંભળેલ નથી અને જેયેલ પણ નથી. તે મને કેવી રીતે મળી ? હું માનું છું કે મેં દુષ્કર તપ આચરેલ હશે? ઉત્તમ શીલ પાળ્યું હશે ? અથવા દાન આપ્યું હશે?” આ પ્રમાણે વિવિધ સંશયે મનમાં ઉત્પન્ન થયા. ક્ષણવાર પછી હકીકત જાણવા એણે વિસંગતાનને ઉપગ મૂકીને પિતાને પૂર્વભવ જે. પરિવ્રાજક દીક્ષા પામેલ પિતાના નિપ્રાણ દેહને પૃથ્વી ઉપર જે. પિતાના મતને વધુ ને વધુ પ્રચાર કરવાની સ્વાર્થબુદ્ધિને કારણે તે દેવલોકમાંથી નીચે ઊતરી આકાશમાં અદશ્યપણે રહી પિતાના મુખ્ય શિષ્ય આસુરી વગેરેને એણે ત્રિદંડીને સાંખ્યમત જણાવ્યું અને આ રીતે તેના આખ્ખાથી આ પૃથ્વી ઉપર સાંખ્યદર્શન પ્રત્યુ.
