________________
૨૨૦ : મત્સ્ય-ગલાગલ કુળની વાત હોય એમ લાગે છે” એક સભાસદે પ્રશ્ન કર્યો.
જરૂર. કેટલીક વાર પશુ-પક્ષીની વાત પરથી માણુને નીતિને બેધ અપાય છે. જેમ વત્સરાજને આજે વનરાજથી બેધપાઠ મળે, તેમ
અમને કાગડા અને હંસનાં સાચાં નામ કહે.”
“તમારો આગ્રહ છે, તે કહું છું. એ હંસ મંત્રીનું નામ અભયકુમાર અને કાગડાનું નામ...” વત્સરાજ થોભ્યા, ને થેડી વારે બેલ્યા: “અરે, ભારે ભૂલકણે છું! વાતોરસિક સભાજને, માટી ટૂંકી સમરણશક્તિ માટે મને માફ કરશે. એ રાજા કાગડાનું નામ હું સાવ વીસરી ગયો છું. મહારાજ અવનિપતિ વાતેના ભારે રસિયા છે. એમને જરૂર યાદ
હશે.”
અતિપતિને આ વાત-પિતાને ઉદ્દેશીને હતી, એની અસ્પષ્ટ ખાતરી થઈ હતી, છતાં છાણે વીંછી ન ચઢાવવા માટે તેમણે મૌન ધર્યું હતું. થોડા વખત પહેલાં પોતે મહામંત્રી અભયને ઠગેલા, એને જ બદલો લેવા જાયેલી આ ઘટના હતી. વત્સરાજના આ છેલ્લા શબ્દ સાંભળતાંની સાથે ઉશ્કેરાઈને તેમણે કહ્યું :
આ ચિબાવલાને કારાગારમાં પૂરી દે. એની વાર્તા ભલે એને લાગુ પડે. એના દેશમાં વિવેક જેવી વસ્તુ જ લાગતી નથી. નાના મોંએ મોટી વાત કરતાં એને શરમ આવતી નથી.”
તરત જ સુભટએ વત્સરાજને ત્યાંથી કારાગાર તરફ દેયો. વત્સરાજે ઉન્નત મસ્તકે જતાં જતાં કહ્યું :
