________________
'
* *
૧૮ : સામ-ગાગલ આગળ કદમ બઢાવવાની તૈયારી કરી. બધાના વ્યાસ અડધે શીરહ્યા, ત્યાં એક કમળ રુદતના હૃદયદ્રાવક સ્વર સંભળાયા. " માગીના ઉપડેલા પગ પુનઃ થંભી ગયા, ખેંચાયેલા હાથ ફરી લંબાયા. એણે ભિક્ષાત્ર લીધું ને છ માસિક ત૫નું પારણું કર્યું.
ધન્ય ચંદના! ધન્ય મહાગી ! બધેથી જયજયકાર ગાજી રહ્યો.
અરે, મહાયોગીએ એક દાસીના હાથના બાકુળાથી. પિતાને અભિગ્રહ પૂર્ણ કર્યો:”વાની સાથે વાત પ્રસરતી ચાલી!
દાસી નહિ, ત્રણ ટકાની ગુલામડી ! જેના ચારિત્ર્યનું, જેની ખાનદાનીનું, જેની નાગરિક્તાનું ઠેકાણું નથી એવી, ધનાવહ શેઠે દાસબજારમાંથી આણેલી એક છોકરીના હાથેથી. અલ્યા, ગુલામ કરતાંય આપણે હેઠ! નીચ! અધમ ! જાતપાત વગરના ગુલામના હાથનું અન્ન તે અડાય ! શું કળિ આવ્યા છે!” બીજાએ કહ્યું.
દાસીના હાથના બાકુલા? એક નીચ ગુલામડીના હાથના અન્નથી ઉજજવળ તપનું પારણું?” કેટલાક ટીકા કરી રહ્યા.
હા, હા, શું ગુલામ મનુષ્ય નથી ? અરે, ગુલામાં ન્ટલી માનવતા છે એટલી તમારામાં ક્યાં રહી છે? ગુલામના ચારિત્રની વાત કરે છે ને તમારું ચારિત્ર તે. જુઓ ! એના નાગરિકત્વની વાત કરે છે, ને તમારા પગ નીતું બળતું તે જુઓ. મહાયોગીને મન શું ઊંચ કે શું નીચ! એ દીવાલે ને વાડા તે આપણે બધાએ આપણું
