________________
ચંદના મને કહેવા લાગીઃ “અરે, દુખી અવશ્ય હઈશ, પણ દીન તે નથી જ. જે દુઃખમાં દીનતા ન હોય, તે દુઃખ ગૌરવની નિશાની છે. ચંદના, તું અ૫ હઈશ, પણ અધમ નથી, તું હિણાયેલી હઈશ, પણ હીન નથી. રે ઘેલ્લી, વિપત્તિની રાત વગર સમૃદ્ધિનું પ્રભાત કદી ખીલે ખરું!” - વાહ રે ચદના ! તું શાન્ત, સ્વસ્થ, સ્થિતપ્રજ્ઞ બની ગઈ દુઃખ માત્રને સામે પગલે વધાવવા સજજ થઈને બેઠી.
ત્રણ રાત ને ત્રણ દિવસ વીતી ગયાં. કઠોર મનવાળી પણ કેમળ દેહધારિણી ચંદના ક્ષુધા-તૃષાથી નિબળ બનતી ચાલી, પણ એ તે દેહની નિર્બળતા હતી. દેહ નિર્બળ ભલે બને, અંદર રહેલે આમાં શા માટે નિર્બળ બને? ચંદનાના આત્માએ ચેમ્બુ દેહને સંભળાવી દીધું હતું કે–તું નિબળ બનીશ, તો પણ હું નિબળ-લાચાર બનવા તૈયાર નથી. બહુ થશે તે તું મને છોડીને ચાલ્યો જઈશ, પણ એથી ડરે એ બીજા ? હું હાજર હઈશ, તે મારે દેહને તટે નથી; ને વળી જે એમ કરતાં તારો પીછો છૂટી જાય તે તે ગંગા નાહ્યા.
આ સાંભળીને કાયા તે બિચારી ડાહી થઈ ગઈ. અરે, નગુરા આત્મા, આપણે તે જનમજનમનાં સાથી! ગાંડા, આવી વાતે કાં કરે? તું કહીશ તેમ કરીશ, પણ તારા વગર મારું કંઈ જેર નહિ ચાલે, માટે જે જે, એમ ને એમ ભાગી છૂટતે !
આત્મા અને દેહને આ અશ્રાવ્ય સંવાદ સાંભળી ચંદના મીઠું મીઠું મલકાય છે. પણ એ જાણે છે, કે હવે
