________________
પ્રબન્ધકાશને મુઇઝુદ્દીન કેણું ?
પ્રબન્ધકાશમાં વર્ણવેલી ઘટના હર્ષપુરીય ગચ્છીય રાજશેખરસૂરિએ સં. ૧૪૦૫ માં રચેલા ચતુતિષ કિવા samશઅન્તર્ગત વસ્તુપાવરપમાં લાટના રાજા શંખ, ગોહના ઘૂઘુલ વગેરેના પરાજયના વૃત્તાન્ત પછી નીચલી ઘટના વર્ણવેલી છે?
વીરધવલા દિવસે દિવસે વધારે પ્રબલ થવા લાગ્યો. એવામાં દિલ્હીથી તેમનો મોકલેલે હેરક આવી પહોંચ્યો. તેણે મંત્રી વસ્તુપાલને કહ્યું કે, દિલ્હીથી મુઇઝુદીન સુલતાન(મેગરીનપુત્રાળ)નું લશ્કર પશ્ચિમ ભણી કૂચ કરતું ચાલ્યું આવે છે. ચાર પ્રયાણ થઈ ગયાં છે. આ બંને રસ્તે આવવાનો તેમને વિચાર છે, તથા તેમની દષ્ટિ ગુજરાત ઉપર છે, માટે આપણે ચેતવું જોઈએ. આ સાંભળી વસ્તુપાલ રાણું વિરધવલની આજ્ઞા લઈ સારા સારા એક લાખ સવાર લઈ નીકળ્યો. આબુને રાજા પરમાર ધારાવર્ષ ગૂજરાતનો ખંડિયો રાજા હતા, તેને હેરક મોકલી કહેવરાવ્યું કે યવનોને પહેલાં અંદર આવવા દઈ પછી પાછબની ઘાંટી રેકી લેજે. આ પ્રમાણે યવનોને પેસવા દઈ પાછળથી ધારાવર્ષે ઘાંટી રેકી લીધી. એવામાં વસ્તુપાલ લશ્કર લઈ આવી પહોંચ્યો. બન્ને બાજુથી હુમલે થતાં મુસલમાન લશ્કરમાં ત્રાસ વર્તી રહ્યો, સૌ તેબા પોકારવા લાગ્યા. અગણિત જણને કાપી નાંખી, તેમના મસ્તકનાં ગાડાં ભરી વસ્તુપાલ ધોળકે આવ્યો.
૧. વિરધવલ બૅળકાને વાઘેલા મંડલેશ્વર, લવણપ્રસાદને પુત્ર.
