Page Text
________________
વસ્તુપાલનું વિધામડળ અને બીજા લેખે
ભાડની બીજી એક કથા “પંચતંત્ર'ના પાંચમા તંત્રમાં મળે છે, જેનો હવાલે, આગળ બતાવ્યું તેમ, જૈન સના ટીકાકારેએ એક અથવા બીજા સ્વરૂપે આપ્યો છે –
કઈ એક સરોવરમાં એક ઉદર અને ભિન્ન ગ્રીવાવાળો ભારંડ નામે પક્ષી રહેતો હતો. સમુદ્રના તીરે પરિભ્રમણ કરતાં તેણે મોજાંએથી ખેંચાઈ આવેલું, અમૃત જેવું કંઈ ફળ જોયું. તે પણ એ ફળ ખાતાં ખાતાં બોલ્યો, “અહો! સમુદ્રના તરંગમાં ખેંચાઈ આવેલાં ઘણું અમૃત જેવાં ફળ મેં ખાધાં છે. પણ આનો આસ્વાદ તો અપૂર્વ છે. તે શું આ ફળ પારિજાત અથવા હરિશ્ચન્દનના વૃક્ષમાંથી ઉત્પન્ન થયેલું હશે કે આ અમૃતમય ફળ અવ્યક્ત વિધિવશાત અહીં આવી પડયું હશે?” એવું બોલતાં તે ભાઇને તેના બીજા મુખે કહ્યું, “અરે ! જો એમ હોય તો મને પણ થોડુંક આપ, જેથી હું વુિંસૌખ્ય અનુભવું” એટલે હસીને પહેલું મુખ બેસું, “પણ આપણું ઉદર એક છે એટલે તૃપ્તિ પણ સમાન થશે. પછી જુદું જુદું ખાવાથી શું? આ બાકી રહેલા ફળથી પ્રિયાને સંતોષ આપીએ તો સારું.” એમ કહીને તેણે બાકીનું ફળ ભારંડીને આપ્યું. તે પણ ફળનો આસડેફે કહ્યું છે. અરેબિચન નાઇટ્સમાં રેક પક્ષીને એટલું મોટું વર્ણવ્યું છે કે તે હાથીઓને ઉપાડી જઈ શકે. ત્યાં એને સંપ ખાતું બતાવ્યું છે તથા સર્પો એનાથી ડરીને નાસી જાય છે એમ કહ્યું છે, તે લક્ષણ આપણું ગરુડની સાથે સામ્ય ધરાવે છે. ગુજરાતમાં કેટલેક સ્થળે નનાં મકાનની ભીંતે ઉપર ભારડ પક્ષીનાં ચિત્ર જોવા મળે છે. માણસામાં એક સ્થળે તેને સંખ્યાબંધ હાથીઓ ઉપડીને ઊડતું ચીતર્યું છે. પાટણમાં એક મકાનની ભીંત ઉપર બે ચાંચવાળા ભાચુંડનું ચિત્ર હતું પણ, તે હાલમાં ભુ સાઈ ગયું છે. બદ્ધ સાહિત્યમાં જ નામે એક પક્ષી આવે છે (“અભિધાનપ્પદીપિકા,' ૬૩૯) તેને હાથીની સૂંઢ જેવી ચાંચ હોય છે. જગતની બીજી અનેક પ્રજમાં ભયંકર કદનાં પક્ષીઓની કલ્પના છે. પ્રાગ-ઈતિહાસકાળમાં અનેક વિરાટકાય પશુપક્ષીઓ પૃથ્વી ઉપર વિચરતાં હતાં. તેમની ઝાંખી સ્મૃતિને પરિણામે તે આ વિવિધ લોકકલપનાઓ ઉત્પન્ન થઈ નહી હેચ ?
| SR No. | 022836 |
| Book Title | vastupalnu vidyamandal ane bija lekho |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhogilal J Sandesara |
| Publisher | Jain Office |
| Publication Year | 1948 |
| Total Pages | 178 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |