________________
ગુજરાતમાં નૈષધીયચશ્તિ ના પ્રચાર
=મ્યા અવિ પાટીદાઃ દેશ-પરદેશજ્ઞલિાિતંત્ર
પતિ ૪
મુનિચન્દ્ર નામના અનેક જૈન વિદ્વાના અને ગ્રન્થકારા થઇ ગયા છે,૨ તેમાંથી કયા મુનિચન્દે નૈષધ'ની ટીકા લખી તે કહેવુ” મુશ્કેલ છે. ખાદ્ (વડ) ગચ્છમાં મુનિચદ્રસૂરિ નામે એક સુપ્રસિદ્ધ ગ્રન્થકાર થયા છે, પરંતુ તેમના સ્વર્ગીવાસ સ. ૧૧૭૮ માં થયા હતા, જ્યારે નૈષધની રચના : વિક્રમના તેરમા સૈકાના પૂર્વી માં થઇ છે, એટલે છા ટીકા તેમની તેા ન જ હોઈ શકે. ઉપર્યુક્ત સૂચિની પ્રસ્તાવનામાં શ્રીજિનવિજયજીએ ધ્યાન દાયુ છે કે વિક્રમના પંદરમા સકા પૂર્વે લખાયેલા ગ્રન્થાનાં નામ જ એ સૂચિમાં છે. અર્થાત્ સૂચિ મેાડામાં મેાડી પ’દરમા સૈકામાં લખાયેલી હશે. આ જોતાં મુનિયન્દ્રસૂરિની ‘વૈષ’ટીકાના સમય પશુ ત્યાર પહેલાંના માનવે જોઇએ.
૧૪
1
રત્નચન્દ્-વિક્રમના સત્તરમા સૈકામાં થયેલા સુપ્રસિદ્ધ જૈન વિદ્વાન ‘કૃપારસકાશ’કાર શાન્તિયદ્રના શિષ્ય રત્નચંદ્રે નૈષધ’ઉપર ટીકા લખી છે. આ ટીકાની હાથપ્રત જાણવામાં આવી નથી, પશુ તેના ઉલ્લેખ રત્નચંદ્રે પેાતાની ‘રઘુવંશ’ટીકામાં કર્યાં છે૨૭ એટલી જ માહિતી તેના વિષે મળે છે. રત્નચંદ્ર એક વિદ્વાન ગ્રન્થકાર અને ટીકાકાર હતા. તેમણે સં. ૧૬૭૧ માં પ્રામ્નચરિત’ મહાકાવ્ય, સં. ૧૬૭૪ માં મુનિસુન્દર
૨૪. ‘પુરાતત્ત્વ,’ પુ. ૨, અંક ૪ના વીજતવિજયજીના લેખ, સંસા ભાષાના વ્યાકરણુ, કાય, છંદ, કાવ્ય અને અવકારાવિવિષયક કેટલાક પ્રધાન ગ્રંથેની એક ટૂંકી યાદી', ઉપર આપેલા અવતરણમાં ચંડુ પડિત તથા વિદ્યાધરની ટીકાઓની નેત્ર છે. કીડા ના પાત્ર કમલાકરગુપ્તનુ ભષ્મ ઉપ લબ્ધ નથી, પણ ને તેનું શ્લોકપ્રમઙ્ગ સાચુ હાય તા એ ટીકાગ્રંથ વિસ્તૃત હશે એની કલ્પના કરવી પણ કઠિન છે,
૨૫. જૈન સાહિત્યના સક્ષિપ્ત ઇતિહાસ, પૃ. ૮૬૩
૨૬. એજ, પુ. ૨૪૧-૪૩
૨૭ એજ, પૃ. ૫૭
