________________
વસ્તુપાલનું વિદ્યામંડળ અને મજા લેખા
એમાં શુ' કહેવુ ? ધર્મ વિના મનુષ્યને ભવ કૂતરાની પૂંછડી જેવા જાણવા. જેમ કૂતરાની પૂંછડી ડાંસ કે મચ્છરને ઊરાડી શકતી નથી તેમજ ગુહ્ય સ્થાનને ઢાંકવા સમર્થ નથી, તેમ આ વિષયમાં પશુ સમજવું.”
આ પ્રમાણે દેશના સાંભળીને માતાપિતાને પૂછીને બન્ને ભાઇઓએ દીક્ષા લીધી. અનુક્રમે નાના ભાઇ વસુદેવે બુદ્ધિરૂપ:નાવવડે કરીને સિદ્ધાંતસાગરનું અવગાહન કર્યુ. અનુક્રમે આચાર્યપદ લીધું. પાંચસો સાધુને વાચના આપવા લાગ્યા. એક વાર તે સંથારા ઉપર સૂવા જતા હતા ત્યાં એક સાધુ પદ પૂછવા આવ્યા. તે પૂછીને ગયા, એટલે બીજો આવ્યા. એમ પ્રમાણે સાધુઓએ વારંવાર પછ્યુ', એટલે તે નિદ્રા કરી શકા નિહ. તેને અણુગમા ઉત્પન્ન થયા. તે કહેવા લાગ્યા કે “ મારા ભાઇને ધન્ય છે, જે મૂખ હાવાથી સૂઈ શકે છે. મૂખમાં ઘણા ગુણ છે, એથી કહ્યું છે કે—
સૂઇ ચિત, ભોજન બહુ કર, નિરલજ અાનિસિક નિદ્રા ધરઇ; કાય-અકાય વિચારğ નહી, માન-અપમાન ગુણ જાણુઇ નહી.
(નિશ્ચિંત સૂએ છે, ધણુ` ભાજન કરે છે, નિર્લજ્જ હોય છે, રાત દહાડા નિદ્રા કરે છે, કાર્યાંકા વિચારતા નથી તથા માન–અપમાનના ગુણુ જાણતા નથી.)
એવું મૂખ પણું મને હાય તે। સારું. હવે પૂર્વે ભણેલ ભૂલી જાઉં. નવુ ન ભણું, અને પૂછે તેને ન કહુ” એમ ચિતવીને મૌન કર્યું". ખાર દિવસે તે પાપની આલોચના કર્યાં સિવાય મરીને તારા પુત્ર થયા. જ્ઞાનની આશાતનાને લીધે તે મૂખ પણું પામ્યા અને દુષ્ટ રાગથી પીડાવા લાગ્યા. આચાય ના મેાટા ભાઇ માનસરાવરમાં હંસબાલક થયેા. ક્રમની ગતિ વિચિત્ર છે.
""
આ પ્રમાણે ગુરુનાં વચન સાંભળી વરદત્ત
જાતિસ્મરણથી પેાતાના ભવ દીઠે. મૂર્છા પામ્યા પછી તે સ્વસ્થ થયા અને કહેવા લાગ્યા, “ સ્વામી ! તમારું વચન સત્ય છે. જ્ઞાન એ વિશ્વપ્રકાશક છે.' પછી
