________________
૧૪૦
.....લંકા વિજય.... ભાગ-૪
આથી કલ્યાણબુદ્ધિ રાખીને શાસનના પ્રત્યનિકને શિક્ષા ન જ થાય એમ નહિ, શાસનના અપરાધીને શિક્ષા કરવી પડે તેમ હોય તો તેમેય કરાય, પણ પ્રતિકૂળ ચિંતવાય નહિ. એવા પ્રસંગે દેખાવમાં પ્રતિકૂળ વર્તાય ખરું, પણ પ્રતિકૂળ ચિતવાય નહિ : જ્યારે જાતના અપરાધી માટે પ્રતિકૂળ વર્તાય પણ નહિ અન પ્રતિકૂળ ચિંતવાય પણ નહિ. આપણને ગાળો દે, આપણને મારવા આવે, આપણી જાત સામે હુમલાઓ કરે, આપણી ઉપર જુઠ્ઠા આક્ષેપો કરે, ત્યારે જેટલો સમભાવ રહે, તેટલી ઉત્તમત્તા અને તેટલો લાભ.
આક્રમણ
આજે તો જાત ઉપર તદ્દન નહિ જેવું અને અસત્યતાથી રહિત આવે તેને નહિ ખમી શકનારા, શાસન સામે આક્રમણો આવે ત્યારે સમભાવ રાખવાનો ઉપદેશ આપવાને તૈયાર થઈ જાય છે ! એમ કહેતા નથી કે ‘અમે બાયલા છીએ. માનના ભૂખ્યા છીએ, અમારાથી ગાળો ખમાતી નથી, માટે મૂંગા રહીએ છીએ !' એ તો પોતાની પાપવૃત્તિ છૂપાવવા શાસનના દુશ્મનોની ભેગા ભળે છે અને શાસનના વફાદાર રહેનારાઓને નિંદે છે ! લાયકાત તો કેળવવી જોઈએ કે ‘આપણી જાત માટે ગમે તેવું ભૂંડુ કે જુઠ્ઠું લખાય અગર તો બોલાય તે છતાંય મનમાં અસર થાય નહિ, શુદ્ધ સમભાવ જળવાઈ રહે અને શાસન સામેનું નાનામાં નાનું પણ આક્રમણ ખમાય નહિ,' આ લાયકાત એ સામાન્ય કોટિની લાયકાત નથી જ !
શાસનને સમર્પિત બનેલો મુનિ કેવો હોય ? જૈન શાસનને સમર્પિત બનેલો મુનિ શાસનના પ્રત્યનિમ્ને શિક્ષા કરવા જેવું લાગે તો, શિક્ષા કરે તે છતાં પણ તેનું ય ભલું ચિંતવે. દેખાવમાં પ્રતિકૂળ વર્તાવ કરનારા હૃદયથી સામાનું પ્રતિકૂળ જ ચિંતવનારો હોય એ માન્યતા ભૂલ ભરેલી છે. વ્હાલા બાળકને પણ અવસરે ધોલ મરાય કે નહિ ? એ ધોલ મારનાર મા-બાપ શું બાળકનું ભૂંડું ચિંતવનારા છે ? નહિ જ. ઉલટું ધોલ મારે છે. તે પણ બાળકના ભલા માટે મારે છે. દેખાવમાં એ વર્તન પ્રતિકૂળ છે, પણ હૈયું પ્રતિકૂળ
