________________
૧૨૬
.....લંકા વિજય.... ભાગ-૪
કર્મપ્રકૃતિઓનો ગણનારો, ચરિતાનુયોગનો નિષેધ કરે ચરિતાનુયોગના વાંચન-શ્રવણ આદિથી લાભ નથી એમ માને, અને કહે, તથા ચરિતાનુયોગ જાણે નકામો હોય તેવો દેખાવ અને પ્રચાર કરે, એ કોઈ પણ રીતે સ્વ અને પર બંનેને માટે હિતાવહ નથી.
શ્રી જૈનશાસનના ચારેય અનુયોગો, સૌ સૌના સ્થાને ઉપયોગી જ છે. અનંત ઉપકારીઓએ ફરમાવેલી વસ્તુઓમાં એક પણ વસ્તુ એવી નથી કે જેનિરુપયોગી હોય, ઘણીવાર કહેવાયું છે કે કોઈપણ મહત્ત્વની વસ્તુને ટક્કર ન મારો ! જે વખતે જેની પ્રધાનતા હોય તેવું વર્ણન થાય, પણ એક વસ્તુની પ્રધાનતા સ્થાપવાની ઘેલછામાં, બીજી ઉત્તમ વસ્તુની હીનતા ન કરાય.
‘દ્રવ્યાનુયોગ, ગણિતાનુયોગ, ચરણકરણાનુયોગ અને ધર્મક્થાનુયોગ' આ ચાર અનુયોગોમાં 'દ્રવ્યાનુયોગ કામનો છે. ગણિતાનુયોગ કામનો છે, ચરણકરણાનુયોગ કામનો છે અને ધર્મકથાનુયોગ નિરર્થક છે.' એમ ન માનો. ચારેય અનુયોગો જરૂરી છે. ચારેય અનુયોગો ઉપકારક છે. ચારેય અનુયોગો મોક્ષમાર્ગની આરાધનામાં જોડનારા છે. સ્થિર રાખનારા છે, અને આરાધનામાં આગળ વધારી, આત્માને શુભધ્યાનમાં એકાકાર બનાવીને કૈવલ્યલક્ષ્મીને પમાડનારા છે.
‘આપણને તો દ્રવ્યાનુયોગમાં રસ આવે. ચરિતાનુયોગમાં કાંઈ નથી. એવાં જોડકણાંમાં તો અજ્ઞાનીઓ રાચે' આવું આવું જે બોલાઈ રહ્યું છે એની સામે સાવચેતીનો સૂર કાઢવાની જરૂર છે. વાસ્તવિક રીતે તો, એવું એવું બોલનારાઓ અજ્ઞાન છે. શ્રી જિજ્ઞેશ્વરદેવના શાસનથી ઓતપ્રોત બનેલો આત્મા કદિપણ એવું માનેય નહિ અને બોલેય નહિ.
મોક્ષની સાધના, રત્નત્રયીની આરાધના, જુદી જુદી રીતે પોતપોતાની યોગ્યતા અને શક્તિ મુજબ થઈ શકે છે. પણ એક પ્રકારે રત્નત્રયીની આરાધના કરનારે, બીજા પ્રકારે થતી રત્નત્રયીની આરાધનાનો નિષેધ નહિ કરવો જોઈએ. એ જ રીતે ચરિતાનુયોગનું
