________________
ઉત્તમ પાત્રમાં પડેલું દાન કેવું સુંદર પરિણામ આપનારું થાય છે ? એ વસ્તુ આ પ્રસંગ આપણને સારી રીતે સમજાવે છે.
સુપાત્ર દાનનું સુંદર પરિણામ
કપિલની દીક્ષા એ સુપાત્ર દાનનું સુપરિણામ છે. એમ પણ આપણે કહેવા ધારીએ તો કહી શકીએ છીએ. ખરેખર, ધર્મ પામેલો આત્મા વાસ્તવિક રીતે તો અર્શી જ ન હોય. ધર્મરસિક આત્મા સંસારનો પરિત્યાગ ન કરી શકે તેમ હોય તો તેના અંતરમાં આજીવિકા જેટલા સાધનની અપેક્ષા હોય એ સહજ છે. આથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ધર્મી આત્મા દુનિયાની સહાય માંગે નહી અને કદી એને માંગવી પડે તો પણ એની ભાવના ધર્મસંરક્ષણ પૂરતી જ હોય. આ રીતની લેનારની તથા આપનારની ભાવના ઊંચી હોય, તો પરિણામ સારું આવ્યા વિના રહે જ નહિ એ સુનિશ્ચિત છે.
આ સુંદર પરિણામ લાવવા માટે વિવેકની આવશ્યક્તા છે. પ્રભુશાસનના સર્વવિરતિધર એ પહેલા નંબરના સુપાત્ર છે. દેશવિરતિધર એ મધ્યમપાત્ર છે અને સમ્યગ્દષ્ટિ એ જઘન્ય પાત્ર છે. સુપાત્ર દાન તેવું ન હોય કે જેના પરિણામે મુક્તિ ન હોય. સમજવા છતાં પણ પૌદ્ગલિક ભાવનામાં લીન થઈ, મુનિને સુપાત્રને બદલે બીજીબુદ્ધિએ દાન દેનાર આત્મા આરાધક થવાને બદલે વિરાધક બને છે. શ્રી જૈનશાસનમાં સંસારના રસીયા એ સુપાત્ર નથી. સુપાત્ર તે કે જેણે સંસારનો ત્યાગ કર્યો છે અથવા દેશથી ત્યાગ કર્યો છે. અથવા તજવાની ઇચ્છાવાળા છે. આ સિવાય બધું કુપાત્ર છે. સંસારમાં આગળ વધવાની લાલસાએ જ ધર્મ કરનાર એ વાસ્તવિક શ્રાવક નહિ એ રીતે નાણાનો વ્યય કરવાનો ઉપદેશ દેનાર પણ કુઉપદેશક છે, કારણકે તે પ્રભુશાસનને અનુસરતો ઉપદેશક નથી.
સભા : આપ જ્યારે સાધુને સુપાત્રમાં પણ ઉત્તમ સુપાત્ર તરીકે ફરમાવો છો ત્યારે આજના કેટલાક જૈનો સાધુને રોટલો આપવો એ પણ નાણાનો દુર્વ્યય હે છે એનું શું ?
૬૭
રામ ત્યાં અયોધ્યા આ કહેવતનો સાક્ષાત્કાર.
