________________
કરતાં કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવાન શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ફરમાવે છે કે
રાનવેમ પ્રવિદ્યાથ, મૈથિનીરામનફમળાનું ! ૩૫ના હિમાયોā – દ્વૈતાદ્રશાનું, ઢિનઃ સ્મરન્
શ્રી જિનમંદિરનાં દર્શન કર્યા પછી રાજમહેલમાં પેસીને અને શ્રી સીતાજી, શ્રી રામચંદ્રજી અને શ્રી લક્ષ્મણજીને ઓળખીને, પોતે કરેલા આક્રોશોનું સ્મરણ કરતો કપિલ નામનો બ્રાહ્મણ ખૂબ જ ડર્યો.”
ખરેખર, નિષ્કારણ કરેલો અપરાધ આત્માને ડરાવ્યા વિના રહેતો જ નથી. પોતાને ત્યાં પોતાની પત્નીના આગ્રહથી અતિથિપણાનો ઉપભોગ કરતા આત્માઓ ઉપર, કોઈપણ જાતનો વિચાર કર્યા વિના જ આક્રોશો કરવા, એ કંઈ નાનોસૂનો અપરાધ નથી, એ જ કારણે એ અપરાધનું સ્મરણ થવાની સાથે જ કપિલ એકદમ ગભરાઈ ગયો.
કપિલ રાજમહેલમાં પેઠો તો ખરો પણ પેસતાંની સાથે શ્રી છે રામચંદ્રજી આદિ ત્રણેય, જે પોતાને ત્યાં અતિથિ તરીકે આવ્યાં હતાં અને જેની ઉપર પોતે વિના કારણ આક્રોશો કર્યા હતા તેઓ જોવામાં આવ્યા. તેઓને જોતાંની સાથે જ પોતે કરેલા તેઓની ઉપરના આક્રોશોનું સ્મરણ થયું અને એથી એ ખૂબ જ ગભરાયો.
એ ગભરામણના યોગે એને ભાગવાનું મન થયું પણ ? રાજમહેલમાંથી ભાગવું સહેલું નથી હોતું. વિચારો કે આથી એની દશા ધી દયાપાત્ર બની ગઈ હશે? સભાઃ ઘણી જ ભયંકર.
અનુપમ દયા અને ઉદારતા કપિલની એવી દશા જોઈને દયાળુ એવા શ્રી લક્ષ્મણજીએ નાસી છૂટવાના મનવાળો બનેલા તેને આશ્વાસન આપતાં કહ્યું કે,
'मा भैषी हिजार्थी चेदेह्यर्थं प्रार्थयस्व तत् ।'
'હે બ્રાહ્મણ ! તું ડર નહીં જો તું અર્થી હો તો આવ, અને તારી ઇચ્છા મુજબના અર્થને તું માંગ.'
રામ ત્યાં અયોધ્યા આ કહેવતનો સાક્ષાત્કાર,
