________________
શુભાશુભ શુકનોનો પ્રભાવ વિધ્યાટવીમાં પ્રવેશ કરતાં જ શ્રી રામચંદ્રજીને આફતને સૂચવનારા અપશુકનની સાથે જ શુભસૂચક શુકન પણ થયા. આ વાતને જણાવતાં કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવાન્ હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ફરમાવે છે કે, તમાઢી ઢંઢાળ,
doઠ્ઠથતો બ્રિdo ? ररास विरसं क्षीरदुस्थोऽन्यो मधुरं पुनः ॥११॥
તે અટવીની અંદર પ્રવેશ કરતાં તેમને પ્રારંભમાં દક્ષિણ દિશાની અંદર કંટકીવૃક્ષ ઉપર સ્થિત થયેલા કાગડાએ વિરસ શબ્દ કર્યો અને ક્ષીરવૃક્ષ ઉપર રહેલા અન્ય (કાગડાએ) મધુર શબ્દ કર્યો.”
આ અપશુકન અને શુકન પૌદ્ગલિક અશુભ અને શુભની આગાહી આપનારી વસ્તુઓ છે. પણ એથી વિવેકપૂર્વક એની ઉપેક્ષા છે કરનાર આત્માઓને એની અસર પણ નથી થતી. અને તેઓ એની ગણના પણ નથી કરતા. એ જ હેતુથી
न विषादो न वा हर्षो-भुढामस्य तथापि हि ।
शकुनं चाशकुनं च, गणयन्ति हि दुर्बलाः ॥
“આ રીતના અપશુકન અને શુકન, એ ઉભયને જોવા છતાં પણ શ્રી રામચંદ્રજીને વિષાદ ન થયો અથવા હર્ષ ન થયો. કારણકે શુકનને અને અપશુકનને દુર્બળો ગણે છે. "
પૌદ્ગલિક શુભાશુભથી નહિ મૂંઝાનારા આત્માઓ આવા શુકન કે અપશુકનથી હર્ષ કે વિષાદ ન પામે એ સહજ છે. પણ આથી જેઓ આત્મહિત માટે અનંત ઉપકારીઓએ શુકન આદિ જોવાના કરેલા વિધાનની પણ અવગણના કરે છે. તેઓ બળવાનપણાનો અગર તો મહાપુરુષપણાનો ઇલ્કાબ નથી જ મેળવી શકતા. એના એ માટે તો ઉલ્ટો ‘સ્વચ્છંદી' અને આજ્ઞા વિરાધકપણાનો જ ઈલ્કાબ શાસ્ત્ર તૈયાર રાખ્યો છે. આવા-આવા પ્રસંગોનાં રહસ્ય તરફ બેદરકાર બની જેઓ પોતાની જ માની લીધેલી માન્યતાઓને આવા આવા પ્રસંગો દ્વારા સિદ્ધ કરવા મથે છે. તેઓ વસ્તુના સ્વરૂપથી જ અજ્ઞાત છે. અથવા તો અભિનિવેશના ઉપાસક છે. એમ કહેવું એ વધારે પડતું નથી.
કલ્યાણમાલાની કરુણ કથની...૨
