________________
...સતત-અયહરણ......ભ૮-૩
કપરું જીવન છે. પુરુષોએ પોતાની એક-એક પ્રવૃત્તિને સ્વપરના હિતની સાધક બનાવવી જોઈએ. સપુરુષોની અક્કડતા પણ નમ્રતાના ઘરની જોઈએ, સપુરુષોનો કોપ પણ ક્ષમાના ઘરતો જોઈએ, સપુરુષોની માયા પણ સરળતાના ઘરની જોઈએ અને પુરુષોનો લોભ પણ સંતોષતા ઘરનો જોઈએ. દુર્જન આત્માઓ સ્વ-પરના અહિતની સાધનામાં જે-જે ઉપાયો યોજી શકે છે, તે સઘળાંય ઉપાયનો સ્વ-પરના હિતની સાધનામાં યોજવાનું સામર્થ્ય સપુરુષોમાં હોવું જોઈએ. એવા સામર્થ્ય વિના સ્વ-પરનું હિત સાધી શકવું શક્ય નથી.
સહનશીલતા સાથે કર્તવ્ય પરાયણતા એ જ કારણે ઉપકારીઓ ફરમાવે છે કે પુરુષોમાં સહનશીલતા સાથે કર્તવ્યપરાયણતા હોય છે. પુરુષોમાં અજ્ઞાનીઓ તરફથી સેવાતા અજ્ઞાતજન્ય દોષોની સહનશીલતા અથાગૂ હોવી જોઈએ, તેમ કર્તવ્યપરાયણતા પણ અજોડ હોવી જોઈએ. એકલી સહનશીલતા પણ નકામી છે. અને એકલી કર્તવ્યપરાયણતા પણ નકામી છે. પુરુષોની સહનશીલતા હીમ જેવી હોય છે. જ્યારે કર્તવ્યપરાયણતા અગ્નિની વાળા જેવી હોય છે. એ પુણ્યપુરુષોની સહનશીલતામાં અજ્ઞાતીઓના દોષો સળગી જાય છે અને કર્તવ્યપરાયણતામાં એદીઓની અકર્મણ્યતા સળગી જાય છે. ખરેખર, એવા સપુરુષો એ આ સંસારમાં રહેલા મુક્તિના ફિરસ્તાઓ છે.
આવા સપુરુષો સમક્ષ, “આપ જો છળ કરો તો અમારે જીવવાથી પણ સર્યું.' આ પ્રમાણે કહેવાનો અધિકાર મેળવવા માટે પણ પ્રથમ એવા મહાપુરુષોના ચરણે પોતાના સર્વસ્વનું સમર્પણ કરવું પડે છે. સર્વસ્વના સમર્પણ વિના જેઓ અધિકારને પચાવી પાડે છે. તેઓ આ લોકમાં ખત્તા ખાય છે. અને પરલોકમાં પાયમાલ થાય છે. અધિકાર વિનાની એક પણ ચેષ્ટા આત્માને હિતકર નથી
