________________
શત્રુઓનો નાશ કરનારા સુદ નામનો ખર રાક્ષસનો પુત્ર મોટા ૨૪૩ સૈન્યથી સમાવૃત્ત થઈને યુદ્ધ કરવાને માટે સામો આવ્યો. અને આગળ ચાલતાં પૂર્વના વિરોધી એવા વિરાધની સાથે પોતાના પિતાના વધથી ક્રોધિત થયેલા સુન્દ તરત જ ઘોર યુદ્ધ . પણ હવે જ્યાં શ્રી લક્ષ્મણજી રણમાં આવ્યા. એટલે પોતાની માતા ચંદ્રણખાના કહેવાથી સુદ તરત જ નાસીને લંકામાં પોતાના મામા શ્રી રાવણનાં શરણે ગયો. ત્યારબાદ પાતાલલંકામાં પ્રવેશ કરીને શ્રી રામચંદ્રજી અને શ્રી લક્ષ્મણજીએ તે વિરાધને તેના પિતાના પદે બેસાડ્યો. અર્થાત્ પાતાલલંકાની રાજગાદી ઉપર વિરાધની રાજા તરીકે સ્થાપના કરી. શ્રી રામચંદ્રજી અને શ્રી લક્ષ્મણજી ખર વિદ્યાધરના પ્રાસાદમાં રહા અને વિરાધ તો યુવરાજની માફક સુદના મહેલમાં રહો.
વિરાધની આ પણ એક યોગ્યતા જ છે. પોતે રાજા બનવા છતાં પણ કૃતત નથી બનતો. કૃતજ્ઞ આત્માઓ ગમે તેવા ઉચ્ચ પદે છે પહોચ્યા પછીથી પણ પોતાની ઉત્તમતાને તજતા નથી. ઉપકારીઓના ઉપકારને ભૂલતા નથી. જેને ઉપકારીઓના ઉપકાર યાદ ન રહે એ માણસ, માણસ નથી પણ માણસના રૂપમાં બીજો જ કોઈ છે. આ દશામાં પણ શ્રી રામચંદ્રજી અને શ્રી લક્ષ્મણજીને રાજાને પોતે જ રહેવા યોગ્ય ખરના પ્રાસાદમાં રાખી પોતે યુવરાજની માફક રહેવું અને તે પણ સુજના મકાનમાં એ શું સામાન્ય વસ્તુ છે ? નહિ જ, આ વસ્તુ વિરાધની એ સુયોગ્યતાને જ સૂચવે છે.
આ પ્રમાણે શ્રી રામચંદ્રજી પાતાલલંકામાં રહ્યા છે, ત્યારે કિર્ડિંધા નગરીમાં બીજો જ એક ભયંકર બનાવ બની જાય છે. અને એથી કિર્કિંધાનો સ્વામી સુગ્રીવ, શ્રી રામચંદ્રજીની સહાય યાચવાને માટે આવે છે. સુગ્રીવની યાચનાનો સ્વીકાર કરીને શ્રી રામચંદ્રજી પણ તેની સાથે કિર્કિંધા તરફ જાય છે. અને વિરાધની માફક સુગ્રીવને પણ તેની કિર્ડિંધાની ગાદી ઉપર સ્થાપન કરે છે.
અબળા પણ સબળા બની શકે છે...૧૦
