________________
(૧૧૦
.ભ.-૩
૦૮-અયહરણ
તિર્યંચો અને મનુષ્યોનો સંહાર થતો જોઈને શ્રી વાલી મહારાજાનું હૃદય દ્રવી ગયું. આથી તેમણે જાતે આવીને શ્રી રાવણને કહ્યું કે, “વિવેક આત્માઓને માટે પ્રાણી માત્રનો વધ કરવો એ યોગ્ય નથી. તો પછી હસ્તિ આદિ પંચેન્દ્રિય પ્રાણીઓના વધની તો વાત જ શી ? જો કે આ પ્રાણીઓનો વધ દુશ્મનોના વિજયને માટે કરાય છે, તો પણ પરાક્રમી પુરુષો માટે આ યોગ્ય નથી. કારણકે પરાક્રમી પુરુષો પોતાની જ ભૂજાઓથી વિજ્ય ઇચ્છનારા હોય છે. તમે પરાક્રમી અને શ્રાવક છો, માટે જે યુદ્ધ અનેક પ્રાણીઓના સંહારથી ચિરકાળ સુધીના નરકાવાસ માટે થાય છે, તે સૈન્યના યુદ્ધને છોડી દો.”
શ્રી વાલી મહારાજાની આ હિતકર વાતનો શ્રી રાવણે પણ જ સ્વીકાર કર્યો. અને પછી બંનેએ પરસ્પર યુદ્ધ કરવા માંડ્યું. એ યુદ્ધમાં પોતાની બધી શક્તિ વાપરી બધાં શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કરવા છતાં શ્રી વાલીથી શ્રી રાવણની હાર થઈ અને શ્રી વાલી શ્રી રાવણને બગલમાં ઘાલીને ક્ષણવારમાં ચાર સમુદ્રવાળી પૃથ્વીને ફરી વળ્યા. પછી શ્રી વાલીની બગલમાંથી છૂટેલા શ્રી રાવણ મસ્તક નમાવીને ત્યાં ઉભા રહતાં. એટલે શ્રી વાલી કહે છે કે, વીતરાગ સર્વજ્ઞ, આપ્ત અને ત્રણે લોકથી પૂતિ એવા શ્રી અરિહંત દેવ અને સુસાધુરૂપ સદ્ગુરુવિના મારે બીજા કોઈ નમસ્કાર કરવા યોગ્ય નથી. ધિક્કાર છે તમારા અંગમાં ઉત્પન્ન થયેલા તે માનરૂપી શત્રુને, કે જેનાથી મોહિત થઈને તમે મારા પ્રણામના કુતૂહલી બની આ દશાને પામ્યા. આ રીતે શ્રી રાવણને તેમની ભૂલનો ખ્યાલ કરાવ્યા બાદ શ્રી વાલી કહે છે કે, ‘પૂર્વના ઉપકારોને યાદ કરતો એવો હું તમને હવે છોડી દઉં છું. અને આ પૃથ્વીનું રાજ્ય તમને આપી દઉં છું, માટે અખંડ આજ્ઞાવાળો એવા તમે તેનું પાલન કરો. વળી વિજયની ઇચ્છાવાળા એવા મારી હયાતિમાં તમારી પાસે આ પૃથ્વી ક્યાંથી હોય ? કારણકે સિંહથી સેવિત વનમાં હસ્તિઓનું અવસ્થાન ક્યાંથી હોય ? એટલે હું તો મુક્તિરૂપ સામ્રાજ્યની પ્રાપ્તિના કારણરૂપ ધક્ષાને અંગીકાર કરીશ અને કિષ્ક્રિઘા નગરીમાં તમારી આજ્ઞાને ધરનાર મારો ભાઈ સુગ્રીવ રાજા છે. આ પ્રમાણે કહીને પોતાના ભાઈ સુગ્રીવને પોતાના રાજ્ય
.