________________
૮૪
.ભાગ-૩
...સીતા-અપહરણ.
શ્રી લક્ષ્મણજીએ દૂતને પૂછેલા આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં दुतोऽप्युवाच नः स्वामी भरताद्भक्तिमिच्छति । स तु प्रतीच्छति न ता -मिदं विग्रहकारणम् ॥
“અતિવીર્ય રાજાના દૂતે હ્યું કે, 'મારા રાજા શ્રી ભરતરાજા પાસેથી ભક્તિ એટલે કે તાબેદારી ઇચ્છે છે. પરંતુ શ્રી ભરત રાજા તેમ કરતા નથી. બસ, વિગ્રહનું આ કારણ છે.' ત્યાર બાદ અત્યાર સુધી મૌન રહેલા શ્રી રામચંદ્રજી એ દૂતને પૂછે છે કે, ‘અતિવીર્ય રાજાની સાથે યુદ્ધ કરવાને શું શ્રી ભરતરાજા સમર્થ છે ? કે જેથી હે દૂત ! તે અતિવીર્ય રાજાની સેવા કરવાનું માનતો નથી ?'
શ્રી રામચંદ્રજીના આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં અતિવીર્ય રાજાનો દૂત કહે છે કે, ‘અમારો રાજા અતિવીર્ય ઘણા બળવાળો છે અને શ્રી ભરતરાજા પણ સામાન્ય તો નથી જ, એટલે એ બંનેના યુદ્ધમાં કોનો જય થશે એ કહી શકાય નહિ. એ વસ્તુ સંશયવાળી છે.’
આ વાંચનાર અને સાંભળનાર આત્માઓએ અહીં વિચારવું જોઈએ કે સત્તાનો મોહ અને સત્તાનું ગુમાન આત્માને છતી સામગ્રીએ કેવી કક્ષામાં મૂકી દે છે અને કેવા પાપમાં પ્રવૃત્તિ કરાવે છે ! અતિવીર્ય રાજા પાસે સત્તા છે, ભોગવવાને રાજ્ય છે, રાજ્યનું પાલન કરવાની તેની પાસે શક્તિ છે. છતાં એટલાથી એ ધરાતો નથી, એને વધુ સત્તાનો મોહ જાગે છે, અને તેથીજ શ્રી ભરતરાજા પાસેથી ભક્તિ ઇચ્છે છે. પેલો સેવા કરવાની ના પાડે છે. એટલે તે સત્તાના ગુમાનમાં યુદ્ધ કરવા તૈયાર થાય છે. પુણ્યયોગે મળેલી સામગ્રીથી જે આત્મા સંતોષ પામતો નથી, તે આત્માની દશા એવી થાય છે કે જેથી તેને અનેક પાપો આચરવાની વૃત્તિ થાય. બીજા આત્માઓએ આ ઉપરથી બોધપાઠ લેવો જોઈએ. સત્તાનો મોહ, સત્તાનો લોભ અને સત્તાનું ગુમાન આત્માને ઘણી નીચી હદે ઘસડી જાય છે. વધુ કે થોડી જેટલી સામગ્રી મળી હોય તેમાં નહિ મૂંઝાતા તેના લોભમાં નહિ પડતાં, તેનું ગુમાન નહિ કરતાં, એ દ્વારા સ્વપર કલ્યાણ સાધવું. એમાં જ એ સામગ્રી મળી એની સાર્થકતા છે.
