________________
એના આગમનની સાથે જ એની વિદાય પણ સુનિશ્ચિત થઈ ચૂકી
હોય છે.
આ જગતમાં જન્મનાર અને ઉત્પન્ન થનાર તમામે તમામ જડચેતન પદાર્થો અને જીવોનો નાશ નક્કી જ છે.
આવે છે, તે જાય છે. જન્મે છે, તે મરે છે.
જગતના જીવોનું અસ્તિત્વ વિનાશી છે. જન્મની સાથે મૃત્યુની ક્ષણ લખાઈ ચૂકી હોય છે.
પદાર્થ શાશ્વત નથી. જીવ શાશ્વત નથી. દેહ શાશ્વત નથી. જન્મ તેનું મરણ. ઉત્પત્તિ તેનો નાશ.
કોઈ આ ક્રમથી બચી શકતું નથી.
ન તો જીવો બચી શકે છે, ન તો પદાર્થો બચી શકે છે.
દેહનો નાશ જરૂર છે, પણ આત્મા ક્યારેય પણ ઉત્પન્ન થયો નથી. તેથી આત્માનું કદી મૃત્યુ થતું નથી.
શરીરનું મૃત્યુ છે, આત્માનું નહિ. શરીર નાશવંત છે. આત્મા ચિરંતન છે. દેહ નશ્વર છે. આત્મા શાશ્વત છે. આત્મા અજન્મા છે, તેથી તે અમરણશીલ છે. આત્મા હતો, છે અને રહેશે.
એનો નાશ થતો નથી. એનું મૃત્યુ નથી. મૃત્યુ શરીરનું છે, આત્માનું નહિ.
जन्मनाशादितो भिन्न, आत्मा शुद्धस्वभावतः । ज्ञात्वैवं मृत्युकालान्न, भीतिमाप्नोति पण्डितः ॥ ६० ॥ શરીર અને આત્માનો મૂલતઃ તફાવત એ છે, શરીર પર સ્થળ કાળની અસર થાય છે. તે જરા ગ્રસ્ત બને છે. રોગ ગ્રસ્ત બને છે. દુર્બલતાને પ્રાપ્ત કરે છે અને તે મૃત્યુ પામે છે.
આત્માને સ્થળ અને કાળની કોઈ જ અસર થતી નથી.
તો તે જરા ગ્રસ્ત થાય છે. ન તો રોગ ગ્રસ્ત.
તે સ્થિતિથી પર છે. તે સ્થળકાળથી પર છે. તે રોગ વગેરેથી પર છે. કારણ કે આત્મા સ્વભાવતઃ શુદ્ધ છે.
૬૭
