________________
વિશ્વના કર્તાહર્તા છે તેઓ. ધ્યાન એમનું ધરાય. ધ્યાનમાં એમને રખાય. એમનું સ્મરણ થાય. જૈનો આ કાર્ય કરે છે. તેમના હૃદયમાં ધ્યાન ધરે છે જિનેન્દ્ર અહંદુ મહાપ્રભુનું. કારણ કે એ જ કર્તા છે અને એ જ હર્તા છે, એ જ વિશ્વસંચાલક છે. એમનું ધ્યાન કરનારા બે પ્રકારના કહ્યા છે. (૧) સાધક. (૨) સંસારી. મ હેતવો લે છે, તે તે મોક્ષી ત: 4
भवन्ति ज्ञानिजैनानां, त्यागिनां गृहियोगिनाम् ॥१७०॥
જૈનો કે જે જ્ઞાની છે, જે ત્યાગી છે. જે ગૃહસ્થ છે અથવા જેઓ યોગી છે.'
આવા જૈનો માટે જે જે કારણો ભવ માટેનાં છે, તે કારણો મોક્ષ માટેનાં પણ થાય છે.
જ્ઞાની જે જ્ઞાન સંસાર સાધન હેતુ ઉપયોગમાં લે છે - એ જ જ્ઞાન મોક્ષના કારણરૂપ બની જાય છે.
ત્યાગી માણસ એના ત્યાગના ગુણ વડે સંસારમાં શોભી રહે છે, તેમ તેના ત્યાગનો ગુણ મોક્ષનું કારણ પણ બની રહે છે.
આવું જ ગૃહસ્થ માટે પણ સમજવું.
ગૃહસ્થ જે રીતે સંસાર ચલાવે છે, સર્વ પ્રત્યે પ્રીતિ રાખે છે તથા જ્ઞાનપૂર્વક ગૃહસ્થ જીવનનું પરિવહન કરે છે, એ બધા જ ગુણો તેને માટે મોક્ષનું પણ કારણ બને છે.
સંસાર એટલે કે ગૃહસ્થ જીવનમાં રહ્યા છતાં સર્વ ગુણોનું તે વહન કરે છે. ધર્મનું પરિશીલન કરે છે, દાનવૃત્તિ દાખવે છે, ત્યાગ કરે છે, પ્રીતિનો અનુભવ કરે છે - આ બધા જ ગુણો તેને માટે મોક્ષના કારણરૂપ પણ બની રહે છે.
માણસ ભલે જૈન જ્ઞાની હોય, ત્યાગી હોય, ગૃહસ્થ હોય કે યોગી હોય પણ તેને માટે ભવના જે જે કારણો છે, તે જ કારણો મોક્ષના કારણો પણ બની રહે છે.
૧૮૫
