________________
नास्तिका बहिराऽऽत्मानो, ज्ञेया मिथ्यात्विनो जडाः । जडातिरागिणो मुढा, मिथ्यात्वगुणवर्तिनः ॥१६६ ।। બહિરાત્માઓ એટલે? બહિરાત્માઓ કોણ છે? અજ્ઞાની બહિરાત્મા છે. મિથ્યાત્વવાદી બહિરાત્મા છે.
જેઓ જડના અતિરાગી હોય છે, જડત્વમાં જ રાગપણું દર્શાવે છે અને એ પણ અતિશય, એવા જડના અતિરાગી હોય છે બહિરાત્માઓ. મિથ્યાત્વગુણસ્થાનવર્તી હોય છે તેઓ. મૂઢ હોય છે બહિરાત્માઓ. નાસ્તિક હોય છે બહિરાત્માઓ. જડતા પ્રત્યે મમત્વભાવી હોય છે. અજ્ઞાનથી ભરેલા હોય છે. મિથ્યાવાદી હોય છે. મિથ્યાગુણોના અનુવર્તી હોય છે તેઓ.
આ જગતમાં આવા બહિરાત્માઓનો તોટો નથી, જેઓ અંતરાત્મા તરફ અભિમુખ થવાને બદલે જગત તરફ અભિમુખ હોય છે.
જ્ઞાન હોતું નથી. હોય છે કેવળ અજ્ઞાનનો અંધકાર. તેઓ જડ હોય છે, ને નાસ્તિક હોય છે.
આવા નાસ્તિકો - મૂઢવાદીઓ - અજ્ઞાનીઓ - જડાનુરાગી અને મિથ્યાત્વવાદીઓને બહિરાત્મા જાણવા.
आस्तिका अंतराऽऽत्मानो, जैना जिनेन्द्रवर्त्मगाः। मन आत्मनि सन्यस्य, कुर्वन्ति कर्मयोगिनः ॥१६७ ॥
તો પછી અંતરાત્માઓ કોણ છે? સ્વાભાવિક રીતે આવો પ્રશ્ન દરેક મનુષ્યના મનમાં પેદા થાય.
આસ્તિકો છે અંતરાત્મા. જેઓ જિનેન્દ્ર પ્રભુના માર્ગે ચાલે છે એવા જેનો અંતરાત્માઓ છે. બહિરાત્મા નાસ્તિક છે. અંતરાત્મા આસ્તિક છે. બહિરાત્મા રાગમાર્ગી છે. અંતરાત્મા જ્ઞાનમાર્ગી છે, અજ્ઞાનના અંધકારમાં અટવાય છે બહિરાત્મા. જ્ઞાનથી પ્રકાશે છે અંતરાત્મા. શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુના માર્ગે તેઓ ચાલે છે. ધર્મમાર્ગી છે તેઓ. આત્મમાર્ગી છે તેઓ. પ્રભુમાર્ગી છે તેઓ. બહિરાત્માઓ સંસારમાર્ગી છે, તેથી મોહમાર્ગી છે.
૧૮૩
