________________
૧૧
(૮) અધ-તત્ત્વ
૧ વક્રદ્રષ્ટિ :—આત્મા તે પરમાત્મા છે. માટે તેને ક્રમના બંધ થતા જ નથી. એમ માને છે.
૨ એકાન્ત દૃષ્ટિ :—અરૂપી એવા આત્માને, રૂપી એવા કમનું અધન હોય જ નહિ, એમ માને છે.
૩ વિસંવાદિ દૃષ્ટિ ઃ—સૌંસારના સમસ્તભાવા પરમેશ્વરની લીલા છે. માટે આત્માને કમ ખંધ હાય જ નહિ. એમ માને છે.
૪ અવક્ર દૃષ્ટિ :
સંસારમાં અનેક જીવા પેાતાની ઈચ્છા અને ક્રિયાની વિરૂદ્ધ પણ જે સુખ-દુઃખાદિ ભાગવે છે. તે તેણે પૂર્વે' ખાધેલા કર્મનું જ ફલ છે.
૫ અનેકાન્ત દ્રષ્ટિ ઃ—આત્માના કેવળજ્ઞાન, કેવળદર્શન. અવ્યાખાધસુખ, ક્ષયિકસમ્યક્ત્વ, અક્ષયસ્થિતિ, અરૂપીપણું, અગુરુલઘુ અને અનંતમળ રૂપી આઠ ગુણાના આવારક, આઠ પ્રકારના કર્માંધ જ છે. ૬ અવિસ'વાદિ દૃષ્ટિઃ-જયાં સુધી આત્મા સર્વ કર્મના » ધનથી મુકત નથી થયા. ત્યાં સુધી આત્માને પરાધીન–સંસારિપશુ છે. તે, બંધ તત્વને આભારી છે,
