________________
૨
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ
મૂળ બોલ :
(૭) ભેદત્વ સ્વભાવ :- ગુણગુણીના ભેદની અપેક્ષાએ સદ્ભૂત વ્યવહારનયથી,
ભાવાર્થ :
ગુણગુણીના ભેદની અપેક્ષાએ સદ્ભૂત વ્યવહારનયથી ભેદસ્વભાવની પ્રતીતિ થાય છે. દરેક દ્રવ્ય ગુણી દ્રવ્ય છે અને તે દરેકમાં વર્તતા ગુણો જુદા છે, તેથી ભેદપણાની પ્રતીતિ થાય છે. જેમ ગુણી એવા આત્મામાં જ્ઞાન, સુખ, વીર્ય આદિ અનેક ગુણો છે, જ્યારે ગુણી એવો આત્મા એક છે. માટે ગુણોથી આત્મા જુદો છે તેવી પ્રતીતિ સદ્ભૂત વ્યવહારનયથી થાય છે.
મૂળ બોલ :
(૮) અભેદત્વ સ્વભાવ :- ભેદકલ્પનારહિત શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી.
ભાવાર્થ:
ભેદકલ્પનારહિત શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી દરેક દ્રવ્યોમાં અભેદત્વસ્વભાવની પ્રતીતિ થાય છે; કેમ કે દરેક દ્રવ્યોમાં વર્તતા ગુણો તેનાથી ભિન્ન નથી પરંતુ તે દ્રવ્યસ્વરૂપ જ છે; કારણ કે ઘટ, પટની જેમ ગુણ, ગુણી ભિન્ન દેખાતા નથી પરંતુ ગુણી સ્વરૂપ જ ગુણ છે.
મૂળ બોલ :
(૯) ભવ્યત્વ સ્વભાવ :- પરમભાવગ્રાહક નયથી.
ભાવાર્થ:
દરેક દ્રવ્ય કોઈક સ્વરૂપે થવાના સ્વભાવવાળું છે. તે દ્રવ્યમાં તેરૂપે થવાનો સ્વભાવ છે, તે ભવ્યત્વ સ્વભાવ છે. ૫૨મભાવગ્રાહક નયની દૃષ્ટિથી ભવ્યત્વ સ્વભાવ દેખાય છે; કેમ કે દરેક દ્રવ્યનો કોઈક મુખ્ય ભાવ છે કે કોઈક સ્વરૂપે થવું. તે મુખ્ય ભાવને જોનારી દૃષ્ટિથી તેમાં ભવ્યત્વસ્વભાવ દેખાય છે. આથી
