________________
૮૮
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ સ્વસંવેદનથી પ્રતીત થાય છે. અહીં તે જ્ઞાન મોહ અને શાતા-અશાતાદિથી વિકૃતિને પામ્યું છે તે વિભાવસ્વભાવ છે. મૂળ બોલ -
(૧૯) શુદ્ધત્વ સ્વભાવ : શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી. ભાવાર્થ :
શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી આત્માનો શુદ્ધત્વ સ્વભાવ છે. જેમ પોતાનો આત્મા વર્તમાનમાં કર્મયુક્ત હોવા છતાં શુદ્ધ આત્માને જોવાના અંશથી આત્માને જોવા માટે ઉપયોગ મૂકવામાં આવે તો પોતાનો આત્મા મોહથી અનાકુળ અને શાતાઅશાતાદિના પરિણામથી રહિત સિદ્ધના જેવો નિષ્ક્રિય સ્વભાવવાળો છે એવું દેખાય છે. તેથી શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી શુદ્ધત્વ સ્વભાવ આત્મામાં છે. મૂળ બોલ :
(૨૦) અશુદ્ધત્વ સ્વભાવ :- અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી. ભાવાર્થ
અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયની દૃષ્ટિથી જોવામાં આવે ત્યારે કર્મોથી યુક્ત પોતાનો આત્મા અશુદ્ધ છે તેવી પ્રતીતિ સ્વસંવેદનથી થાય છે. તેથી એ પ્રકારના બોધના વિષયભૂત અશુદ્ધત્વ સ્વભાવ સંસારી આત્મામાં છે. મૂળ બોલ :
(૨૧) ઉપચરિતત્વ સ્વભાવ :- અસદભૂત વ્યવહારનયથી. ભાવાર્થ :
અસભૂત વ્યવહારનયથી ઉપચરિતત્વ સ્વભાવ છે. જેમ પોતાનો આત્મા દેહરૂપ છે એ પ્રકારની વ્યવહારનયની પ્રતીતિ છે. દેહની સાથે પોતાનો અભેદ ઉપચાર કરીને જોવામાં આવે ત્યારે પોતાનો આત્મા દેહરૂપ દેખાય છે. તેથી અસદ્ભુત વ્યવહારનયની દૃષ્ટિથી જોવાનો યત્ન કરવામાં આવે ત્યારે બુદ્ધિરૂપી ચલુથી ઉપચરિતત્વ સ્વભાવ દેખાય છે.
