________________
પ્રથમ ભક્તિ..
સૂત્રમાં અર્થ સાંભળ્યેાજ નથી. પણ નંદીસૂત્ર વિગેરે અનેક સ્થલમાં જ્ઞાન શબ્દથીજ જ્ઞાનની પ્રરૂપણા કરી છે, પણ કાઇ જગ્યાએ ચૈત્ય શબ્દથી જ્ઞાનની પ્રરૂપણા કરી નથી.
।। તથાન તત્પાદ નલીને । नाणं पंचविहंपन्नतं इत्यादि
નદી સૂત્રમાં જ્ઞાન પાંચ પ્રકારે કહેલ છે, આ જગ્યાએ ચૈત્ય શબ્દથી પણ જ્ઞાનની પ્રરૂપણા થતી હાત તા ‘ ચેચપન્ન વિદ્વત્ત ” ચૈત્ય પાંચ પ્રકારે છે આ મુજમ નદીસૂત્રમાં શા માટે લખ્યું નહીં ? આથી એ નિર્ણય થયા કે ચૈત્ય શબ્દથી જીન પ્રતિમા અર્થ જાણવા પણ જ્ઞાન નહીં.
17
વલી ચૈત્ય શબ્દથી જક્ષની પ્રતિમા અર્થ કવચિત થઇ શકે છે. પણ જ્યાં વિશેષણ પૂર્વક ચૈત્ય શબ્દ હોય છે ત્યાં તમા શુ' કરશે? ભગવતીજી સૂત્ર શ–૩–ઉ–૨માં પૂરણ નામના તાપસ ચમરે થાય છે, અને ઉર્ધ્વ લેાકમાં ત્રણ શરણમાંથી કાઇ એક શરણુ લઈને જાય છે. ત્યાં ત્રણ શરણ જણાવે છે, તેમાં દિતેવા અરિહંતનેયાશિવા भाविप्पणो अणगारस्तवा અહીં અરિહત અથવા અરિતાની પ્રતિમા અથવા પવિત્ર આત્માવાલા સાધુએ. આ ત્રણમાંથી કોઇ એકનું શરણ લઇ ઉર્ધ્વ લેાકમાં જાય છે. હવે આ જગ્યાએ તમા જક્ષની પ્રતિમા એવા અરિહંત ચૈત્યાના અથ કેવી રીતે કરી શકશે કારણકે અરિહંત શબ્દ વિશેષણ તરીકે સામેા પડેલ છે, એકલા ચૈત્ય શબ્દના અર્થ ગમે તે તમે મન: કલ્પિત કરી શકશે, પણ જ્યાં પૂર્વ માં વિશેષણ પડેલ છે ત્યાં તમારે। મન કલ્પિત અર્થે ચાલવાના નથી. વિલી અનેકા સ ંગ્રહ નામ માલા ગ્રંથ્ તમા જેશા તા તમાને ખાત્રી થશે કે ચૈત્યશબ્દના અર્થ તેમાં શુ કર્યા છે. तथाचाहः “ चैत्यंजिनौ स्तत्वं चैत्योजिनसभातरु; "
અર્થ : ચૈત્ય એટલે જીનમંદીર. જીન પ્રતિમા, અને સમવસરણ ઉપર રહેલ વૃક્ષ તેને ચૈત્ય કહે છે. આ મુજબ ચૈત્ય શબ્દના ત્રણ અર્થ કાષમાં કરેલ છે પણ જ્ઞાન, સાધુ કે જક્ષની પડિમા અર્થ કરેલ નથી,
