________________
૧૮
શ્રી દેવભકિતમાળા પ્રકરણ.
છેવટે શસ્ત્ર ખુંટવાથી માથેથી મુગટ લઈ મારવા જતાં મસ્તક ઉપર મુગટ તે હતો નહીં, પણ કેશને લચ થયેલ જોતાં તરતજ આવા દુષ્કાનથી પાછા વળ્યા અને બોલ્યા, ધિક્કાર પડે મને જે મેં આ શું ચિંતવ્યું? મારે અને છોકરાને શું સંબંધ? આમ વિચાર બદલાતાં છેવટે શુભ ક્ષપકશ્રેણુએ ચડતાં કેવલજ્ઞાન મલ્યું. જે વખતે તમે વાંદેલ ત્યારે પુરતા લડાઈને ધ્યાનમાં મગ્ન થયેલ હોવાથી સાતમી નરકના દલીયા એકઠા કર્યા હતાં, પણ પાછળથી વિચાર ધ્યાન બદલાતા છેવટે આ સ્થિતિએ પહોંચ્યા છે. રાજા આ વૃત્તાંત સાંભળી ઘણાજ ખુશી થયે. હવે આ જગ્યાએ તમે કહેશે કે પ્રસન્નચંદ્ર રૂષિએ દ્રવ્યથી કોઈપણ જીવને માર્યો છે? જ્યારે નથી મારેલ તે પછી સાતમી નરકના દલીયા કેમ એકઠા કર્યા? તે જરા જણાવે. અલબત તમારે કહેવું જ પડશે કે દ્રવ્યથી હિંસા નથી કરી, પણ ભાવથી હિંસાતે કરી જ છે. આથી સાતમી નરકનાકર્મદલીયા એકઠા કર્યા હતા, પણ રસ નાખો બાકી હોવાથી તેમજ તરતજ ધ્યાન બદલાવાથી સાતમી નરકના કર્મ દલીયા ફેકી નાખવા સાથે શુભ શ્રેણથી કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. આથી એ નિશ્ચય થયે કે સ્વરૂપ હિંસા કરતાં અનુબંધ હિંસાં છે, તે જ વાસ્તવિક હિંસા છે, આનાથીજ મહાન કર્મબંધ થાય છે. પણ સ્વરૂપ હિંસાથી કર્મબંધ થતું નથી. કારણકે પ્રભુ આજ્ઞાથીજ પ્રભુ પૂજા તથા વિહારાદિક તમામ ધાર્મિક ક્રિયાઓ કરવામાં આવે છે. ઈતિ હિંસા સ્વરૂપ સમાપ્તમ .
આજ્ઞા એ ધર્મ કે દયા એ ધર્મ ? આજકાલ ધર્મનાં સ્વરૂપને નહીં સમજનારા એવા ભેળા છિને અનેક પ્રકારે આડું અવળું સમજાવી દયામાં પરમા
ત્માને ધર્મ છે, જ્યાં એક પણ પુષ્પની પાંખડી દુભવાય ત્યાં પરમાત્માને ધર્મજ નથી આમ અનેક રીતે સમજાવી પરમાત્માની સેવા ભક્તિ અને દર્શનથી વિમુખ કરે છે. કળિકાળમાં ખરેખર તરવાના એક ઉત્તમ આલંબનથી તે બિચારાઓને ભ્રષ્ટ કરે છે આવા ભેળા જીના ઉદ્ધારની ખાતર આજ્ઞા એજ પ્રભુને ધર્મ છે, પરંતુ માત્ર દયામાં જ પ્રભુને ધર્મ નથી, તે વાત શાસ્ત્રાધારથી હવે સાબીત કરવામાં આવે છે.
