________________
પ્રથમ કિ.
હિંસાનું પાપ લાગે છે અને કર્મબંધ થાય છે. જેમ રસ્તે ચાલતાં અંધારામાં દેરડી પડી છે તેને ભ્રમથી સર્ષ માની તેના ઉપર હથીચાર ઉગામી તેને કોઈ માણસ મારી નાખે છે. આમાં જીવન. હિંસા થયેલ નથી. કારણ કે દેરડીને તેણે ઘા મારેલ છે. છતાં તેનાં હૃદથની જીવને મારવા સંબંધી કઠેર લાગણી હોવાથી તેને મહાન કમબંધ થાય છે. આનું નામ અનુબંધ હિંસા છે. આને ભાવહિંસા પણ કહે છે. ભાવહિંસા હોય ત્યાં દ્રવ્યહિંસા થઈ ચુકી સમજવી; પણ દ્રવ્યહિંસા હોય ત્યાં ભાવહિંસા હેયે ખરી ને ન પણ હોય. તેમજ ભાવહિંસા જ્યાં હોય ત્યાં કર્મબંધ ચક્કસ સમજ અને જ્યાં ભાવહિંસા નથી ત્યાં કર્મબંધ થતું નથી. જેમ સુકુમાર હૃદયવાળા સાધુને હિંસા થયા છતાં પણ કર્મબંધ શાસ્ત્રમાં ગયે નથી.
મને” अणगारस्स णं भंते भाविअप्पणो पुरो जुगमायाए पहाए रीयं रीयमाणस्स अहे कुक्कडपोएवा चट्टपोएवा कुलिंग-. पोएवा परित्रावजेजा-हंता गोयमा तस्सणं इरियावहिया नोસંપા. ' અ –ભગવતી સૂત્રમાં મૈતમસ્વામી પરમાત્મા મહાવીર દેવપ્રત્યે પક્ષ કરે છે કે હે ભગવન, અણગાર સાધુ પવિત્ર મહાત્માઓ ધુંસરા પ્રમાણ દષ્ટિથી જોઈને ચાલતાં છતાં પણ પગની નીચે કુકડાનાં બચ્ચાં, પારેવાનાં બચ્ચાં, બેઈદ્રિયાદિક છે આવી મરી જાય? મને હાવીર દેવ ઉત્તર આપે છે કે હા તમ ! જયણાએ ચાલતાં છતાં પણ છદ્મસ્થપણાને લઈ પંચેંદ્રિયાદિક છે ઉપર જણાવેલ પગની નીચે આવી મરી જાય છતાં હૃદયની સુકુમારતાને લઈ તેના તરફ દયાની લાગણી હોવાથી તે સાધુઓને માત્ર તે સંબંધી ઈરિયાવહિય પ્રાયશ્ચિત લાગે છે, પણ કષાયનિમિત્ત જે મહાન દંડતે તેને ન લાગે. મતલબ કે ઈરિયાવહિય પ્રતિક્રમવા માત્રથી તે શુદ્ધ થાય છે. તેને મોટી તપશ્ચર્યા કરવા રૂપ બીજા કોઈ પ્રાયશ્ચિતની જરૂર રહેતી નથી
