________________
આ પ્રમાણે પાંચ પ્રકા૨નો “સ્વાધ્યાય' નામક તપ જ્ઞાનીઓએ કહ્યો છે.
૪૯
રાન-ઈન-ચારિત્ર - પ્રકૃતિસપ્તમેમ્ विनयाख्यं तपो ह्येतत्, सिद्धिसाधनसाधनम् ॥५०॥
શ્લોકાર્થ : જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર વગેરે (જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર
મન-વચન-કાયા-ઔપચારિક) સાત ભેદોવાળો વિનય નામનો તપ કહ્યો છે. એ મુકિતમાર્ગની સાધનામાં અનન્ય સાધનભૂત છે. ૫૦
થતોડનેપીયાનાં, સુથાવત તથા चान्ते देहस्य व्युत्सर्ग - स्तपो व्युत्सर्गसंज्ञकम् ॥५१॥
શ્લોકાર્થ : દ્રવ્યથી અનેષણીય આહારાદિનો ત્યાગ કરવો,
ભાવથી ક્રોધાદિ દોષોનો ત્યાગ ક૨વો અને અંતે (જીવનના અંતકાળે) દેહનો ત્યાગ (અનશનરૂપ) તે વ્યુત્સર્ગ' નામનો તપ કહ્યો છે.
निवृत्तिरार्त-रौद्राभ्यां, चेतसो ध्यानमित्युक्तं,
प्रवृत्ति धर्म-शुक्लयोः । षड्विधाभ्यन्तरं तपः ॥५२॥
શ્લોકાર્થ : મનને આર્ત-રૌદ્રધ્યાનથી પાછું વાળવું અને ધર્મ
શુકલધ્યાનમાં પ્રવર્તાવવું તે “ધ્યાન' તપ કહ્યો છે. આ પ્રમાણે છ પ્રકા૨નો અત્યંત૨ તપ કહ્યો. પર
૧૬
