________________
[?+]
આત્મા અને બીજી વસ્તુઓના સબધપર વિચારણા.
अनादिरात्मा न निजः परो वा,
कस्यापि कश्चिन्न रिपुः सुहृद्वा ।
स्थिरा न देहाकृतयोऽणवश्व, तथापि साम्यं किमुपैषि नैषु ॥
(
આત્મા અનાદિ છે; કાઇને કેાઇ પેાતાનુ' નથી અને કાઈ પારકું નથી; કાઇ શત્રુ નથી અને કોઈ મિત્ર નથી; દેહની આકૃતિ અને (તેમાં રહેલા ) પરમાણુ તેમાં તું સમતા કેમ રાખતા નથી ?
સ્થિર
નથી-તાપણ - ઉપજાતિ.
વિચારણા
વિવેચન-આત્મા શું છે અને કાણુ છે તેની કરવાના ત્રીજો સાધ્ય ઉપાય હજુ પણ વિશેષ સ્પષ્ટ કરે છે. રાગદ્વેષે સ્વપરના વિભાગ ખાટા કર્યાં છે એવું સમુચ્ચયે ઉપર બતાવ્યું. હવે આત્મા કાણુ છે અને તેના બીજાઓ સાથે કેવા સંબંધ છે, તે અત્ર જોઇએ. આત્મા દ્રવ્યરૂપે ધ્રુવ અનાદિ છે, પર્યાયથી પલટન ભાવ પામે છે, પુગળના સોંગમાં રહી વિચિત્ર જાતિ, નામ, શરીર ધારણ કરે છે, પણ સ્વસ્વભાવે શુદ્ધ ચૈતન્યવ’ત સનાતન છે. એનુ સ્વરૂપ બહુ ગ્રંથમાં
દન, ચારિત્ર, તપ અને વીરુપ ૫ંચ આચાર. ભગવંતે ઉપદેશ્યા છે અને તે અપ્રમત્તપણે પાળવા અત્રે ઉપદેશ છે. આ પ્રમાણે કરેલા અય અસમીચીન નથી, પણ મુનિસુંદરસૂરિ મહારાજે યતિશિક્ષા ઉપદેશ સિવાયને આખા ગ્રંથ જેમ બને તેમ પારિભાષિક ન થવા દેવાયત કર્યાં હોય એમ મને લાગે છે અને તેથી સામાન્ય અર્થ થઈ શકતા હોય ત્યાં વિશેષ અર્થ ન કરવા એ પતિ મને વિશેષ અનુકૂળ લાગીછે.
