________________
કોઈ પણ વસ્તુ એવી નથી કે આ ત્રણ ગુણ વિનાની હોય. બધા પદાર્થો આ ત્રણ ગુણના જ પરિણામ રૂપ છે. એમ સાંખ્યશાસ્ત્ર સંસારના સ્વરૂપને માને છે. તે પણ અનેકાંતવાદને નિષેધ કરી શકતા નથી.
છે તેના મતાનુસાર એક જ પ્રકૃત્તિ [તત્ત્વ) સવની અપેક્ષાએ પ્રકાશક છે. રજ-તમની અપેક્ષાએ અપ્રકાશક છે.
રજની અપેક્ષાએ ચંચળ છે. સત્ત્વ-તમની અપેક્ષાએ સ્થિર છે. - તમની અપેક્ષાએ આચ્છાદક છે. સવ–૨જની અપેક્ષાએ આચ્છાદક નથી.
આ રીતે એક જ પ્રકૃતિમાં પરસ્પર વિરોધી ધર્મો સ્વીકારનાર સાંખ્ય પણ અનેકાંતનો વિરોધ કરી શકતું નથી. કપા विज्ञानस्यैकमाकारं, नानाकारक रम्बितम् । इच्छंस्तथा गतः प्राज्ञो, नानेकान्त प्रतिक्षिपेत्
૪૬ = = 8= =(૨૮) [_EE
