________________
(૮૬)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ. ત્રિક, પછી ત્રણ દ્રિક અને પછી ત્રણ એકેક મૂકવા. તથા કરણાદિકને આશ્રીને ત્રણ બે એક, ત્રણ બે એક તથા ત્રણ બે એક એમ મૂકવા. તેની સ્થાપના આ પ્રમાણે
૩| ૩ ૩ | ૨ | ૨ | ૨ | ૧ | ૧ | ૧
૩ | ૨ | ૧ | ૩ | ૨ | ૧ | ૩ | ૨ | ૧ આ પ્રથમ નવ ભાંગા છે. કહ્યું છે કે –“ન કરવું, ન કરાવવું, અને કરતા એવા બીજાને ન અનુમોદવું. તે પણ મન, વચન અને કાયાએ કરીને. આ પ્રમાણે એક વ્રતને આશ્રીને નવ ભાંગા થયા. તે પ્રમાણે બીજા વ્રતોમાં પણ જાણવું.” આ નવમાંથી જ અનુમતિના પ્રત્યાખ્યાનવાળી પહેલા ત્રણ ત્રિક કાઢી નાંખીએ તો બાકી છ રહે છે. એ સવેમાંથી એક અનુમતિને દૂર કરીયે તો એકવીશ થાય. તે આ પ્રમાણે –“પહેલા પદમાં એક ભાગો, બીજામાં ત્રણ, ત્રીજામાં ત્રણ, ચોથામાં બે, પાંચમામાં છે અને છઠ્ઠામાં છે, એ સર્વ મળી એકવીશ થાય છે.” તથા ઓગણપચાસ ભાંગા આ રીતે થાય છે“પ્રથમ એક, (૧) પછી ત્રણ સ્થાને ત્રણ ત્રણ ૯), પછી બે સ્થાને નવ નવ (૧૮), પછી ત્રણ (૩) અને પછી બે સ્થાને નવ નવ (૧૮), આ સર્વ મળી ૪૯ ભંગ થાય છે.” આ પ્રમાણે વ્રતના ભાંગા અનેક રીતે થાય છે તે સર્વને જાણે. તથા સૂમ, બાદર, સંકલ્પજ, આરંભ જ સાપરાધ અને નિરપરાધ વિગેરે ભેદેને જાણે. તથા વધ, બંધ, વિચ્છેદ વિગેરે અતિચારેને જાણે, વ્રત એટલે અણુવ્રતાદિકના સારી રીતે વિચારેલા ભાંગાદિકને વિશેષે કરીને જાણે. તે બીજું વ્રતકર્મ ૨.૩૫.
હવે ત્રીજું (તથા ચોથું) વ્રતકર્મ કહે છે – गिण्हइ गुरूण मूले, इत्तरमियरं व कालमह ताई ।
आसेवइ थिरभावो, आयंकुवसर्गसंगेवि ।। ३६ ।। ૧ કરવું, કરાવવું અને અનુમેવું.
