Panchvastu

SR No.: 022091
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 85

ભાષાતર
કહેવાય? ઉત્તરમાં કહે છે કે દરેક વર્તમાન ક્ષણ વર્તમાનપણે વતી ગએલા હોવાથી અતીત થાય છે. અને એવા અતીત કાલને જેમ પ્રવાહે અનાદિ કહીએ છીએ, અથત વર્તમાનકાળે જે વત્યે તેજ અતીત કહેવાય છે, છતાં અનાદિપ્રવાહથી તેમ થાય છે માટે જ અતીત કાલને અનાદિ ગણીયે છીયે, તેમ બંધનું પણ પ્રવાહે બાંધવાનું વર્તમાનકાલનું છતાં પણ અનાદિપણું માનવું. જીવમાં નવા જ્ઞાનાદિગુણની ઉત્પત્તિ અનુભવસિદ્ધપણે દેખવાથી કર્મને નાશ માન જોઈએ, અને તેવી રીતે દેશે નાશ થનારા કર્મને સોનાના મેલની પેઠે સર્વથા પણ નાશ માન જોઈએ. તે કર્મથી સર્વથા સુકાએ જે આત્મા તેજ સર્વથા મુક્ત જાણ. ઇત્યાદિ પદાર્થવાદ જે શાસ્ત્રમાં હોય તે શાસ તાપથદ્ધ જાણવું, અને બુદ્ધિમાન ધીરપુરુષે તેનેજ અંગીકાર કરે. આવી રીતે આ કષાદિના નિરૂપણવાળું જે ત તે ઉત્તમમૃત કહેવાય. અનુજ્ઞામાં ઉત્તમશ્રત કહેવાનું કહ્યું તેની સાથે કહેલા આદિશબથી સ્તવપરિજ્ઞા વિગેરેનું પણું વર્ણન લેવું. એમાં પ્રથમ ગણ મુખ્ય પણે બે પ્રકારના સ્તવનું વર્ણન કરાય છે. હવે તે સ્તવપરિજ્ઞા કહે છે –
दब्वे ११११, जिण ११.१२, दव्वे १११३, धम्मत्य १११४, सो १११५, इय १११६, कहा १११७, तस्स १११८, नंदाइ १११९, मुद्धस्स ११२०, कार ११२१, ते ११२२, धम्म ११२३, लोए ११२४, सासय ११३५, पिच्छिस्सं ११२६, पडि ११२७, ता ११२८, સ્તવ બે પ્રકારે છે. (૧) એક દ્રવ્યસ્તવ અને (૨) બીજો ભાવાસ્તવ. તેમાં ભાવસ્તવના રાગથી વિધિપૂર્વક નિભવનાદિકનું જે કરવું તે વ્યસ્તવ કહેવાય અને નિરતિચાર એ જે સંયમ આદર તે ભાવસ્તવ કહેવાય. દ્રવ્યસ્તવમાં જે મુખ્યતાએ જે જિનભવન કરાવવાનું કહ્યું છે તેને વિધિ સંક્ષેપથી આ પ્રમાણે છે: ૧. ભૂમિ શુદ્ધ હેવી જોઈએ. તપસ્વીઓને આવવા જવા અને રહેવા લાયક સ્થાને અને અસ્થિઆદિ રહિત એવી જે ભૂમિ તે દ્રવ્યશુદ્ધ ભૂમિ કહેવાય, અને જેમાં બીજા પડોશી વગેરેને અપ્રીતિ ન હોય તે ભાવશુદ્ધ ભૂમિ કહેવાય, કેમકે ધર્મ કરવાને માટે તૈયાર થયેલા છએ શ્રીજિનભવનાદિક તે શુ? પરંતુ સંયમ પણ એવી જ રીતે કરો લાયક છે. આ કમર્થિ જીવે કોઈને પણ અપ્રીતિ ન ઉપજાવવી એ હકીકતમાં ભગવાનનું દષ્ટાંત જાણવું. તે ભગવાન મહાવીર મઠના સ્વામીને અપ્રીતિ એવી પ્રબલ છે કે જેથી એ ઉત્કૃષ્ટ મિથ્યાત્વનું બીજ થાય એવી છે એમ જાણીને ભરમાસામાં એક પક્ષ ગયા પછી પણ તે તાપસના આશ્રમથી વિહાર કરી ગયા. એવી રીતે દરેક ધર્મિષ્ઠ સમ્યક પ્રયત્ન કરીને હંમેશાં લેકની અપ્રીતિ શક્તિ હોય ત્યાં સુધી તો વજવીજ જોઈએ, છતાં પણ જ્યાં અન્યની અપ્રીતિ વર્જવી અશકય હોય ત્યાં ધમાંથીએ પોતાના આત્માને જ છેષ વિચારો. બીજો કોઈ અવગુણ ન હોય તે પણ ભવાંતરનું કર્મ તે અપ્રીતિનું કારણ છે, એમ વિચારવું. સર્વગુણ સંપૂર્ણ ભગવાનવીરને દેખીને હાલિકને ઉત્કૃષ્ટ અપ્રીતિ ભવાંતરના વેરથી જ થઈ હતી એ હકીકત ધ્યાનમાં લઈને પિતાના કર્મનો દેષ ગણવે. ભૂમિ શુદ્ધિ કહ્યા પછી કાષ્ઠાદિ જે જિન ભવનમાં ઉપગિ દ્રવ્ય છે તેની શુદ્ધિ કહે છે. કાષ્ઠાદિ દલ પણ તે જ શુદ્ધ કહેવાય કે જે અન્યમતના પણ દેવના મંદિરથી કે સ્મશાનથી લાવવામાં આવ્યું ન હોય, ગજા ઉપરાંતના ભારથી બળા વિગેરેને પીઢા કરીને અવિધિથી લાવવામાં ન આવ્યું હોય, તેમજ પોતે કરાવેલું પણ ન