________________
જબૂદ્વીપસમાસ એવું ગ્રંથનું નામ છતાં તેમાં નંદીશ્વરદ્વીપ પર્વતની હકીકત સમાયેલી છે, તે આ સાથે આપેલી અનુકમણિકાથી જાણી શકાય તેમ છે. ગ્રંથકર્તાએ ચાર આલિક અથવા વિભાગ પાડ્યા છે, તે પણ અનુક્રમણિકામાં બતાવેલા છે.
આ ગ્રંથ પૂર્ણ થયા બાદ એ જ કર્તાનું કરેલું પૂજા પ્રકરણ (૧૯ કપ્રમાણ છે તે) અર્થ સાથે આપેલ છે. ત્યારપછી તેમના કરેલા કહેવાતાં દાનના આઠ પ્રકાર સંબંધી કેના અર્થ પણ તે સંબંધી વિવેચનકારે કરેલા વિવેચન સાથે આપ્યા છે.
ત્યારપછી યતિશિલા પંચાશિક કે જે માગધી ૫૦ ગાથા પ્રમાણ પૂર્વાચાર્યત છે તે અર્થ સાથે આપેલ છે અને ત્યાર પછી ચારિત્રમનોરથમાળા કે જે માગધી ૩૦ ગાથા પ્રમાણે છે તે અર્થ સાથે આપેલ છે. આ બંને પ્રકરણ એટલા બધા ઉપયોગી છે કે તે વાંચવાથી સવિશેષપણે મુનિરાજને તેમ જ ચારિત્રેછુ શ્રાવકને અત્યંત હિત કરે તેમ છે. બંને પ્રકરણ અપ્રસિદ્ધ છે અને તે નવા અભ્યાસી પણ વાંચીને સમજી શકે તેટલા માટે અર્થ સાથે આપેલા છે. આ બંને વસ્તુ નવી નવી શોધ કરનારા ભોજક ગિરધરલાલ હેમચંદે મોકલેલ છે, તેથી તેમનો આભાર માનવામાં આવે છે. તે બંનેને તેમજ પૂજા પ્રકરણદિને અર્થ સભાના અનુભવી શાસ્ત્રી જેઠાલાલ હરિભાઈ પાસે લખાવેલે છે અને તેમાં કાંઈ જેન શેલી વિરુદ્ધ ન આવે તેટલા માટે મેં યથામતિ રોધેલ છે. - જંબૂદ્વીપસમાસ ગ્રંથનું ભાષાંતર મેં કર્યું છે, તેમાં મૂળ કરતાં કાંઈક અર્થમાં વિસ્તાર કર્યો છે, કારણ કે તેમ કર્યા વિના
' બાબત છે.
