________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રકરણ ર જુ..
નાડી કેવા દરદીની ન જેવી તિની સમજ. તરત, નાહીને આવેલો, ભયભીત, દસ્ત, પેશાબ ન થયો હોય કામી, ચીતાર, હર્ષયુકત, સુધાતુર, તૃષાતુર, શ્રમ કરેલો હોય, (મહેનત કરી આ વેલો) ઘણું ચાલીને આવ્યો હોય અને તરત ઉ ઠો હોય, તરત ભોજન કર્યું હોય, તેવા દરદીની તરત નાડી જેવી નહિ. સબબ–નાડીની ચાલમાં ફરક બહુ પડી જાય છે. તેથી કાંઈ સમજાતું નથી,
નાડીની ગતી તથા તેથી ઉત્પન્ન થતા દોની સમજ.
પહેલી આંગળીએ નાડી વાયુની જાણવી, બીજીએ પીત અને ત્રીજીએ કફ સમજવો. વાયુની નાડી વાંકી તથા અમળાતી ચાલે પીતની ઉતાવળી ને કુદતી, ને કફ ની સ્થીર ને સરખી ચાલે, વાંકી ને કુદતી નાડી વાત પીતની, વાંકી ને ઠસકબંધ વાતકફની, ને ઉતાવળી તથા કરતી ને ઠસકામાં ચાલતી નાડી પીતકફની સમજ પી. તંદુરસ્તી માં નાનાં બચ્ચાંની નાડી એક મીનીટમાં ૧૦ ઇસકા મારે, ત્રણ વરસની અંદરના ખાચાંની ૧૧૦ કસકા મારે. સાત ને પંદર વચ્ચે ૮૦થી ૮૦, જુવાનીમાં ૩૫થી ૮૫ ને ઘડપણમાં ૬૦ થી ૭પ સુધી ઇસકા મારે છે. ઘણું તંદુરસ્ત માણસની નાડી ધીમી ને જોર વાળી હોય છે. જમ્યા પછી ધીમી પડી જાય છે. પેટમાં અસુખ છે દસ્ત પેશાબ ન ઉતર્યા હોય તે વખતે, ઉતાવળી ચાલે છે, વિશેષ આહારીની નાડી પાતળીને ઉતાવળ હોય–તેમ ઘણી ભુખ લાગી હોય ત્યારે પણ તેજ મુજબ ચાલે છે. પેટમાં બદ હજમી, મરડો, કબજીઅતવાળાની નાડી ઘણી ભારે ચાલે છે. શરીરમાં લોહી તપેલું
For Private and Personal Use Only
