SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 925
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir पातकिन् (वि.) (स्त्री०-नी) वातोतिशयितोऽस्ति 1. कामसूत्र (रतिशास्त्र पर लिखा गया एक ग्रन्थ) के अस्य बात+इनि, कुक] गठिया रोग से ग्रस्त / प्रणेता 2. न्यायसूत्र पर किये गये भाष्य के प्रणेता। पातगजः [बातमभिमुखीकृत्य अजति गच्छति वात+अज् | वादः [व+घञ ] 1. बातें करना, बोलना 3. भाषण, +खश्, मुम्] तेज दौड़ने वाला हरिण / वचन, बात - सामवादाः सकोपस्य तस्य प्रत्युत दीपका: बातर (वि०) वात+रा+क] 1. तूफानी, झंझामय 2. ----शि० 2 / 55, इसी प्रकार 'कैतववादः' गीत०८, तेज, चुस्त / सम-अयण: 1. वाण 2. बाण की सांख्यवादः आदि 3. वक्तव्य, उक्ति, आरोप-अवाच्यउड़ान, तीर के लक्ष्य तक पहुंचने की दूरी, शरपरास वादांश्च बहन वदिष्यन्ति तवाहिताः-भग० 136 3. चोटी, शिखर 4. आरा 5. पागल या नशे में 4. वर्णन, वृत्त-शाकुंतलादीनितिहासवादान् मा० उन्मत्त पुरुष 6. निठल्ला 7. सरल वृक्ष, चीड़ का 313 5. विचार विमर्श, विवाद, वादविवाद, तर्क वितर्क बादे वादे जायते तत्त्वबोध:--सूभा, सीमा वातल (वि.) (स्त्री०-ली) [वातं रोगभेद लाति ला ..-- मनु० 8 / 265 6. उत्तर 7 बिवति, व्याख्या +क] 1. तूफानी, झंझामय 2. हवा से फूला हुआ 8. प्रदर्शित उपसंहार, सिद्धान्त, तत्त्व-इदानीं पर-ल: 1. वायु 2. चना। गणुकारणवाद निराकरोति-शारी० (नथा पुस्तक बातापिः (0) एक राक्षस का नाम जिसको अगस्त्य ने के अन्य विभिन्न स्थलों पर) 9. ध्वननं, ध्वनि खा कर पचा लिया। सम० --द्विष (पुं०),--सूदनः, 10. विवरण, अफवाह 11. (विधि में) अभियोग, --हन् (पुं०) अगस्त्य के विशेषण / नालिश। सम० - अनुवादौ (पुं० द्वि० व०) वातिः [ वा+क्तिच् ] 1. सूर्य 2. वायु, हवा 3. चन्द्रमा। 1. उक्ति और उत्तर, अभियोग तथा उसका उत्तर, सम--,-गमः बैंगन ('वातिगण' शब्द भी इसी दोषारोपण तथा उसका बचाव 2. वादविवाद, अर्थ में प्रयुक्त होता है)। शास्त्रार्थ,-कर,--कृत् (वि०) विवाद करने वाला, पातिक (वि०) (स्त्री०-की) [वातादागतः+ठका -ग्रस्त (वि.) विवादास्पद, विवादग्रस्त-वाद1. तूफानी, हवाई, झंझामय 2. गठियाग्रस्त, सन्धिवात ग्रस्तोऽयं विषयः, - चंचु (वि०) श्लेषभित उत्तर से पीड़ित 3. पागल, कः वायु की विकृत अवस्था से देने में निपुण, हाजिरजवाब, प्रतिवादः शास्त्रार्थ, उत्पन्न ज्वर / -- युद्धम् विवाद, तर्कवितर्क,-विवादः तर्कवितर्क, पातीय (वि.) [ वात+छ ] हवादार,-यम् भात का विचारविमर्श, वाक्प्रतियोगिता। मांड। वादकः [ वद्+णिच्-।-वुल ] बजाने वाला / बातुल (वि.) [ वात+उलथ् ] 1. वायु रोग से ग्रस्त, वादनम् [ वद् --णिच् --- ल्युट् ] 1. ध्वनि करना 2. बाजा, गठिया पीड़ित 2. पागल, वायुप्रकोप के कारण वाद्ययन्त्र / जिसकी बुद्धि ठिकाने न हो-हि० २।२६,---लः | वावर (वि.) (स्त्री० री) [ वदरायाः कार्पस्याः विकारः भंवर। वादरा+अण् ] कपास से युक्त या कपास से निर्मित, वातुलिः [ वा+उलि, तुटु ] बड़ा चमगीदड़ / --- रा कपास का पौधा, - रम सूती कपड़ा। बातूल (वि०) [वात+ऊलच् ] दे० 'वातुल' / वादरंगः [ वादर+गम्+खत्र, डित् ] पीपल का पेड़, वात् (पुं०) [वा+तृच् ] हवा, वायु / गूलर का वृक्ष। वात्या [ वातानां समूहः यत् ] तुफान, अन्धड़, भंवर, वावरायण दे० 'बादरायण' / तूफान या झंझामय वायु - वात्याभिः परुषीकृता दश वादाल: वात-+-ला-+-क, पृषो०] जर्मन मछली / दिशश्चण्डातपो दुःसहः - भामि० 1 / 13, रघु० 11 // | वादि (वि०) [वादयति व्यक्तमच्चारयति-पद्+णिच 16, कि० 5 / 39, वेणी० 2 / 21 / __ +इञ] बुद्धिमान्, विद्वान्, कुशल / / वारसकम् [ वत्स+वुज ] बछड़ों का समूह / वास्ति (भू० क० कृ०) {वद् +णिच् +क्त] 1. उच्चरित वात्सल्यम् [ वत्सलस्य भावः प्यम ] 1: (अपने बच्चों कराया गया, बुलवाया गया 2. बजाया गया, ध्वनि के प्रति) स्नेह, वत्सलता सुकुमारता-न पुत्रवात्सल्य- किया गया। मपाकरिष्यति-कु० 5 / 14, पतिवात्सल्यात्-रघु० - बादित्रम् [वद्+णिवन्] 1. बाजा नै० 22 / 22 2. संगीत। 15 / 98, इसी प्रकार भार्या प्रजा शरणागत आदि | वादिन् (वि.) [वद्+णिनि] 1. बोलने वाला, बातें 2. लाडप्यार या पक्षपात / करने वाला, प्रवचन करने वाला 2. दृढ़तापूर्वक कहने वात्सिः,--सी (स्त्री०) शूद्र स्त्री की ब्राह्मण द्वारा उत्पन्न वाला 3. तर्क-वितर्क करने वाला, विपक्षी . मदा० पुत्री। 5 / 10, रघु० 12192 3. दोषारोपण करने वाला. वात्स्यायनः [वत्सस्य गोत्रापत्यं-वत्स-+या+फक] / अभियोक्ता 4. व्याख्याता, अध्यापक। For Private and Personal Use Only
SR No.020643
Book TitleSanskrit Hindi Kosh
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVaman Shivram Apte
PublisherNag Prakashak
Publication Year1995
Total Pages1372
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy