Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 74

अदेव
अध
sons, deposits, and a few other things belong to this - class. अन्वाहितं याचितकमाधिः साधारणं च यत् । निक्षेपः पुत्रदाराश्च सर्वस्वं चान्वये सति ।। आपत्स्वपि च कष्टासु वर्तमानेन देहिना । अदेयान्याहुराचार्या यचान्यस्मै प्रातिश्रुतम् ।। -Comp.-दानम् an unlawful gift.
अदेव . [न. ब.] 1 Not god-like or divine, not pertaining to a deity. -2 Godless, impious, irreligious. -वः [न. त.] One who is not a god. -Comp. -त्र. [न देवाः त्रायन्ते प्रीयन्ते अनेन, त्रै-करणे क] not gratifying the : gods, such as fool. -मातृक..[न देवो मेघो माता बुष्टिकारकः यस्य ] not rained upon; (lit.) not having the god of rain as mother to suckle or water; hence (artificially ) supplied with the water of rivers, canals &c., irrigated: वितन्वति क्षेममदेवमातृकाश्चिराय तस्मिन्कुरवश्वकासते Ki. 1. 17.
अदेवयत्-यु..[न देवं याति प्राप्नोति] Not reaching the gods by prayers, impious, irreligious.
अदेशः [न. त.] 1 A wrong place, not one's proper place or strong position; °स्थो हि रिपुणा स्वल्पकेनापि हन्यते H.+.45; स्त्रियं स्पृशेददेशे यः Ms. 8.358; नादेशे तर्पणं कुर्यात् &c. -2 A bad country: The Smritis mention several places of this description : म्लेच्छ, आनर्तक, अङ्ग, मगध, सुराष्ट्र, दक्षिणापथ, बज, कलिज &c. -Comp.-काल: wrong place and time%3; अदेशकाले यद्दानमपात्रेभ्यश्च दीयते। Bg. 17.22. -स्थ .. [स. त.] in the wrong places out of place ; nbsent from one's country.
अदेश्य ..[न.त. न देष्टुं योग्यः ]1 Not tit to be ordered, advised, indicated or pointed out ; अदेश्यं यश्च दिशति Ms. 8. 53. -2 Not on the spot or pertaining to the place or occasion referred to.
अद्रेश्य . Ved. Invisible (अदृश्य). Mund. I. 6.
अदैन्य . Involving no humiliation or self-degradation Bh. 3. 14t.
अदैव.(-वी.)1Not predestined or prodetermined (by Gods or by Fate). -2 Not connected with the Gords or their auction, not divine ; अदैवं भोजयेच्छ्राद्धम Ms. 3. 247 (Kull. वैश्वदेवब्राह्मणभोजनरहितम् ). -3 Unfortunate, ill-fated.
अदोग्धृ a. Not oxacting; considerate (as a king.). अदोमद-ध a. Ved. Not causing incomvenience.
अदोहः 1 The time when milking is not practica ble. -2 Not milking; अदोहं चादिशद्वाम् R. 17. 19.
अदोष ..[न. ब.] 1 Free from faults, demerits &c.3; innocent; जायामदोषामुत संत्यजामि R. 14. 34. -2 Free from the faults of composition, such as अश्लीलता, ग्राम्यता Kc, Soe दोष; अदोषौ शब्दार्थों K. P. 1; अदोषं गुणवत् काव्यम् Sar. K.1. -प: Not a fault; किमित्यदोषेण तिरस्कृता वयम् Ki. 14. 11 though not at fault.
अद्गः [अद्यते देवैः, अद्-कर्मणि गन् Uu. 1. 120, = पुरोडाश] A sacrificial oblation called पुरोडाश, q. v. Av. 1.27.3.
अद्धा ind. [अत्यते अत् तं सन्ततं गमनं ज्ञानं वा दधाति विप् Ty. ] 1 Truly, clearly, surely, undoubtedly, in truth, really, certainly, indeed; को अद्धा वेद Rv. 10. 129.6. अद्धा श्रियं पालितसराय प्रत्यर्पयिष्यति R. 13.6.. -2 Munifestly, clearly; व्यालाधिपं च यतते परिरब्धुमद्धा Bv. 1.95. -3 in this way, thus; "कृ = साक्षात्कृ. -Comp. -पुरुष : right or true man. -बोधेयाः (pl.) N. of a school of the Sukla Yajurveda. -लोहकणे . having cers clearly or quite red.
अद्धातिः Ved. A wise man, seer. अथैकं चक्रं यद्गुहा तदद्धातय इद्विदुः Rv. 10.85. 16.
अद्भुत . [Uu.b. 1 अदि भुवो डुतच्; according to Nir. न भूतम् 'the like of which did not take place before.] 1 Wonderful, marvellous: T of wonderful deeds; "गन्ध having wonderful sinell; दर्शन, रूप; prodigious%B extraordinary, transcendental, supernatural. -2 Ved. Unobserved, invisible (opp. दृश्य). -तम् 1 A wonder, a wonderful thing or occurrence, a prodigy, niracle; देव अद्भुतं खलु संवृत्तम् S.5 a wonderful or unexpected occurrence; आकालिकमनध्यायं विद्यात्सर्वादभुतेषु च Ms.4. 118. -2 Surprise, astonishment, wonder (..) also%3B उद्भ्रान्तदेवासुराणि विक्रान्तचरितानि U.6 lost in wonder. -3 One of the five proportions of the measurement of height; in this measurement height is twice the breadth; हीनं तु द्वयं तद्विगुणं चाद्भुतं कथितम् Mana.11.20. 23.-: 1 One of the 8 or 9 Rasis, tho marvellous sentiiment; जगति जनितात्यद्भुतरसःU.8.44.-2 N. of the Indra of the 9th Manvantara. -Comp. -उत्तरकाण्डम् N. of a work, an appendix to or imitation of the Ramayana. -एनस् a. Ved. in whom no sin is visible. -धर्मः system of prodigies. -ब्राह्मणम् N. ofa portion ofa Brahmapu belonging to the Samaveda. -रामायणम् N. of a work ascribed to Valmiki. -Tita: f. N. of the Sixty seventh Parisists of the Atharvaveda. -संकाश .. resembling a marvel; so °उपम. -सारः the wonderful resin (of the खदिर or Catechu plant) (Mar. खैराची
Ta ); Mimosa Catechu. Faa a. having a wonderful sound. (-नः) N. of Siva.
अनन् .. Ved. Eating, a meal; a house (1)आ स्वमद्म युवमानो अजरस्तृष्वविष्यन्नतसेपु तिष्ठति Rv. 1. 58.2. -सद् m. (also. -सद्वन्) a. companion at a meal; अद्मा हि सूनो अग्रसद्वा Rv. VI. 4.4.
अनिः [अत्ति सर्वान् ; अद्-मनिन् UP. 2. 104 अदेर्मुट् च] Fire.
अधर . [अत्तुं शीलमस्य ; अद्-कर्तरि क्मरच् ] Voracious, gluttonous.
अद्य .. Eatable. -द्यम् Food, anything eatable.
अद्य ind. [ अस्मिन्नहनि इदंशद्वस्य निपातः सप्तम्यर्थे ; अस्मिन् द्यवि अहनि वा Nir.] 1 Today, this day, अद्य त्वां त्वरयति दारुणः कृतान्तः Mal.5.25; रात्रौ to-night, this night; area this very morning; oft. in comp. with fear,