Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 628

कौक्षेयकः
कौक्षेयकः कुक्षी बदोऽसि क od. P. IV. 2.] A sword, scimitar; वामपार्श्वाविलम्बिना कौक्षेयकेण K. 8; Vikr. 1. 90; आधावन्तः संमुखं धारितानामन्यैरन्ये तीक्ष्णकौक्षेयकाणाम् Si. 18. 17.
कौक, कोकणः (pl.) N. of a country and its people or rulers ; Mb. 6. 9. 60; (see कोकण ).
कीकुम a. of saffron. ...दवदहनः ककुमो दिग्वधूनां
अङ्गराग: Sūktisundara 5. 119.
कौचपक a. A variety of carpets; Kau. A. 2. 11. कौचुमार योग: A particular art (क). कौज a. Relating or belonging to the planet Mars. कीजर 4. Belonging to an elephants आपन: कीरा योनिम् Bhāg. 8. 4. 12. रम् A particular method of sitting (of yogi ); सर्वाण्येवापिधीयन्ते पदजातानि कौञ्जरे Mb. 12.
245. 18.
कौट a. ( - टी / . ) [ कूट-अम् ] 1 Living in one's own house; hence, independent, free. -2 Domestic, homely, home-bred. -3 Fraudulent, dishonest. -4 Snared. -टः 1 Fraud, falsehood. -2 Giving false evidence. -3 A variety of gems; Kau. A. 2. 11. -Comp. -ज: the Ku taia tree. -तक्षः (opp. ग्रामतक्षः) an independent carpenter, one who works at home on his own account and not for the village.- साक्षिन् m. a false witness. -साक्ष्यम् false evidence, perjury; Ms. 8. 117, 122-23; 11.56.
कौटकिकः, कौटिकः 1 One whose business is to catch birds &c. in traps. -2 One who sells the flesh of birds, animals &c.; a butcher, poacher.
कौटिक a. 1 Relating to a snare or trap. -2 Dis honest, fraudulent ; see कौटकिक above.
610
कीटभी An epithet of Durga. कौटल्य = कौटिल्य q. v.
कौटवी A naked woman; cf. कोट्टवी. कौटिलिकः 1 A hunter. -2 A blacksmith.
|
कौटिल्यम [cf. नित्यं कौटिल्ये गतौ P. III. 1. 3.] 1 Crookedness (lit. and fig.); कौटिल्यं कचनिचये करचरणाधरतलेषु रागस्ते K. P. -2 Wickedness. -3 dishonesty, fraud; यो मित्राणि करोत्यत्र न कौटिल्येन वर्तते Pt. 2 185. - ल्यः 'The crooked, N. of Chanakya, a celebrated writer on civil polity, (the work being known as चाणक्यनीति), the friend and adviser of Chandragupta and a very important character in the Mudraraksasu; कौटिल्य: कुटिलमतिः स एष येन क्रोधाग्नौ प्रसभमदाहि नन्दवंश: Mu. 1.7; स्पृशति मां कोटिल्यशिष्यः Mu. 7. शास्त्रम् Chapa kya's doctrine (diplomacy ).
कौटीर a. Belonging to the plant कुटीर or made of it. कौटीर्या An epithet of Durgā.
कौतूहलम् (स्यम्)
कौटुम्ब a. ( - बी / . ) [ कुटुम्बं तद्भरणं प्रयोजनमस्य अण् ] Necessary for the family or household. - Family relationship: Raj. T. 5. 36.
कौटुम्बिक a. ( - की . ) [ कुटुम्बे तद्भरणे प्रसृतः ठक् ] Constituting a family; अथ च कौटुम्बिका दारापत्यादयः Bhāg. 5. 14. 3. -कः The father or master of a family paterJamiliss] पदेपदेऽभ्यन्तरवनिर्दितः कीदृकायत जनाव Bhāg. 5. 13. 8.
कौट्टन्यम् The procuring of women for immoral purसासको भवभूतेः Raj. T. 7.250.
कौणपः A goblin, demon; Mb. 1. 170.15; Mal. 5. साहसी शोणतनयः कोपी कोणपविक्रमः Siva. B. 22.48. -Comp. -दन्तः an epithet of Bhisma.
कौणपदन्तः N. of an author on अर्थशास्त्र mentioned by Kautilya in connection with राजपुत्ररक्षण; Kau. A. 1. 17 कौण्डिन्यः N. of a sage of तफकौण्डिन्यन्याय Appendix कौण्यम् Distortion or paralysis of the hands. कौतुकम् [उनुभाक अनू] Desire, curiosity, wish. -2 Eagerness, vchemence, impatience. -3 Anything creating curiosity or wonder. -4 The marriage thread ( worn on the wrist); करोयमामुक्तविवाह कौतुक: Ku. 5. 66; R. 8.1. -5 The ceremony with the marriage thread preceding a marriage संघाच्या कौतुकक्रिया Pratijña 4. 21. -6 Festivity, gaiety. Particularly auspicious festivity, solemn occasion (such as marriage); कौतुकं मङ्गले हर्षे हस्तसूत्रे कुतूहले ' इति शाश्वतः; प्रस्थान S. 4; Ku. 7. 25. -8 Delight, joy, pleasure, happiness ; निवृत्तनानारसकाव्यकौतुकम् Bh. 3. 140; रसाः ए. 6. 33; Mal. 10. 3; U. 3. 37. -9 Sport, pastime. -10 A song, dance, show or spectacle. 11 Joke, mirth. -12 Friendly greeting, salutation. -Comp. -अगारः, -रम्, -गृहम् a pleasurehouse ; कौतुकागारमागात् Ku. 7.91. उदयम् a kind of the height (of an idol &c.) (cf. उत्सव and उत्सेध ); उत्सवे चामानन कौतुकोदयमीरितम् [Maas. 61. 22. क्रिया, मङ्गलम् solemn_ceremony ; उपवासैस्तिथेज्याभिर्व्रत कौतुकमङ्गले । लभन्ते मातरो गर्भान् ... Mb. 12. 7. 14; -2 particularly marriage ceremony ; R. 11. 53. -तोरणः, -णम् a triumphal arch eracted on festive पुरद्वारमार्गेषु तुतोरणाम्
Bhag 1. 11. 13.
कौतुकवत् ind. Through curiosity or interest सुरैः कौतुक m. 1. 163
कौतुकित a. Eagor, eagerly interested. -ता curiosity, eagerness; दूरमालपनकौतु कितायाम् N. 3. 13.
((. Festive, gay; विजहार तदुद्यानवनभूमिषु कौतुकी
कौतुकन
Ks. 51. 52.
कौतूहलम् (स्यम्) [कुल-अग्] 1 reir curiosity, interest ; विषयव्यावृत्तकौतूहल: V. 1.9; S. 1. -2 Eagerness, vehement or eager desire; कौतूहलानुप्रवणा ( कथा )