Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 586

कालिन्द
868
काव्य
-2N. of two other poets (authors of Nalodaya and Sruta bodha).
कालिन्द 1. (-न्दी/.)[ कलिन्द-अण् ] Connected with or coming from the mountain Kalinds or the river Yamuni. -न्दी 1 The river Yamuna; कालिन्द्याः पुलिनेषु केलिकुपिताम् Ve. 1.2: R.15.28%3 Santi.t.18.-2A sort of vessel. -3 N. of a wife of Krisna. (a daughter of Surya). -न्दम् A water melon. -Comp.-कर्षणः,-भेदनः an epithet of Balarima q.v. -सू:/. Samjna (-संज्ञा), a wife of the sun. (-m.) the sun. İFT: Yama, the god of death.
कालिमन् ॥. 1 Blackness; Amaru. 8s; Si. 1.57. -2 Paleness; Si.8.13.
Fitfest Relating to time, timely. -37: The Kaliyuga.
कालियः N. of a tremendously large serpent who dwelt at the bottom of the Yamunā (which was a ground forbidden to Garuda, the enemy of serpents, owing to the eurse of the sage Saubhari). Ile was crushed to death by Krisna when he was but a boy ; R.6.49; Si. 17.69. -याः (pl.) The family of black serpents; Si. 19.28. -Comp. -मनः, -मर्दनः epithets of Krisna.
कालीक: A heron. कालीची The judgment hall of Yama.
कालीन . [ काल-ख] 1 Belonging to a particular time. -2 Seasonable.
कालीयम् [ काल-छ ] A kind of sandal-wood; also कालीयक.
काल्प . [ कल्प-अण्] 1 Preceptive, laying down a rule, ritual. -2 Relating to Kalpa.
काल्पः,-ल्पक: Zedoary.
काल्पनिक (-की/.) [ कल्पना ठकू] 1 Existing only in faney, tictitious ; काल्पनिकी व्युत्पत्तिः -2 Counterfeit, fabricated.
काल्य .[ काल-यत् ] 1 Timely, Sensonable. -2 Agreeable, pleasant, auspicious. -3 Of the morning time; प्रभाते काल्यमुत्थाय चक्रे गोदानमुत्तमम् Ram. 1.72.21. -ल्या 1 A cow fit for the bull. -2 A woman arrived at puberty or maturity ) who has reached the time favourable to conception). उपसर्या काल्या प्रजने P. III. 1. 101.-ल्यम् Day-break; Ram. 2.7.26%; काल्यं विषादविमुखः प्रतिवेशवर्गः। दोषाश्च मे वदतु कर्मसु कौशलं च || Charudattam 8. 10. काल्यानौ द्विजकुलनादमन्त्रवादैरुद्दीप्ते तिमिरतिलाहुतिं विधाय...him. Ch. 7.61.
काल्याणकम् Auspiciousness.
कावचिक (-की/.) [ कवच-ठञ् ठञ् कवचिनश्च P. IV. 2.41.] Armorial. -कम् A multitude of men in armour.
कावारम् Moss. -री An umbrella without a stick.
कावृकः 1A cock. -2 The Chakravika bird; 'कावृकः कृवाको स्यात्पीतमस्तककोकयोः Medini.
कावेरम् Saffron.
Fra 1 N. of a river in the south of India ; Fract सरितां पत्युः शङ्कनीयामिवाकरोत् R.4.45. -2 A harlot, courtezan. -3 Turmeric.
काव्य a. [ कवि-यण् ] 1 Possessed of the qualities . of usage or a poet. -2 Praiseworthy, fit to be described -3 Prophetic, inspired, poetical; अशंसीत् काव्यः fa: Rv. 8. 8. 11. - : N. of Sukra, preceptor of the Asuras%3 Mb. 1.76.6%3 दानवेन्द्रहतं दूरान् काव्यः कचमजीवयत् Bm. 1. 289. -व्या 1 Intelligence. -2 A female fiend 3 -व्याः . (pl.) A class of maney; Ms. 3. 199. -व्यम् 1 A poem; महाकाव्यम् ; मेघदूतं नाम काव्यम् &c. -2 Poetics, poetry, poetical composition. (काव्य is defined by writers on Poetics in different ways; तददोषौ शब्दार्थों सगुणावनलकृती पुनः क्वापि K. P.1; वाक्यं रसात्मकं काव्यम् S. D. 1; रमणीयार्थप्रतिपादकः शब्दः काव्यम् R.G.; शरीरं तावदिष्टार्थव्यवच्छिन्ना पदावली Kav. 1. 10%; निर्दोषा लक्षणवती सरीतिगुणभूषिता। सालङ्काररसाऽनेकवृत्तिर्वाक काव्यनामभाक् ॥ Chandr.1.7.)-3 Happiness, welfare. -4 Wisdom%3B काव्यानि वदतां तेषां संयच्छामि वहामि च Mb. 12. 124.34. - Inspiration. The purposes of a Kavya as mentioned hy Mammata. are:-काव्यं यशसऽर्थकृते व्यवहारविदे शिवेतरक्षतये। सद्यःपरनिर्वृतये कान्तासंमिततयोपदेशयुजे | K. P. 1.) -Comp. -37ů: a poetical thought or idea. Orgfer: NecesHary conclusion; a figure of speech; Kuval. 59. "चौरः। robber of the ideas of another poet, a plagiarist; यदस्य दैत्या इव लुण्ठनाय काव्यार्थचौरा: प्रगुणीभवन्ति Vikr. 1. 11. -अलङ्कारः N. of a work on poetics by Vamana. -आदर्श: N. of a work on poetics by Dandin. -चौरः ।
कालीयकः, -कम् A species of aloe wood. -2 A kind of turmeric. -3 Yellow sandal. ...गात्राणि कालीयकचर्चितानि Rs.+.. Here comm. मणिराम says, 'कालीयकेन जायकेन. -4 A dark kind of sandal wood. -5 Saffron; कालीयकक्षीदविलेपनश्रियम् Si. 12. 14.
कालष्यम 1 Foulness, dirtiness, turbidness, muddiness (fig. also); चोलकेश्वरकीर्तिश्च कालुयं ययतुः समम् । Ks. 19.95. कालुष्यमुपयाति बुद्धिः K. 103 becomes muddy or defiled. -2 Opacity. -3 Disagreement. __ कालेय .. Belonging to the Kali age. -यम् 1 The liver. -2 Black sandal-wood; आश्यानकालेयकृतारागाम् Ku.7.9. -3 Saffron. -याः (-m. pl.) N. of a school of the black Yajurveda.
कालेयक: A kind of aloe wood. -कम् 1 A fragrant wood. -2 The black sandal wood; मधुकरकुलकलङ्ककालीकृतकालेयककुसुमकुड्मलेषु K. -3 A disease like jaundice. -का A dog, hound. कालेयरुः 1 A dog. -2 A species of sandal. कालोल: A erow.