Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 522

ऐन्दुमतेयः
BON
ऐश्वर
ऐन्दुमतेयः A descendant of Indumati. N. of Dasaratha.
ऐन्द्र (-न्द्री/.) [इन्द्र-अण् ] Belonging or sacred to Indra; ऋद्धं हि राज्य पदमैन्द्रमाहुः R. 2.50; 6.27. -न्द्र: 1 N. of Arjuna and of Vali who are regarded as sons of इन्द्र). -2 N. of a Samvatsara. -3 The part of a sacrifice offered to Indra. - 1 N. of a Rik addressed to Indra3 इत्यादिका काचिदैन्द्री समाम्नाता J.N. V. -2 The east, eastern direction presided over by Indra ); अयमैन्द्रीमुखं पश्य रक्तश्रुम्बति चन्द्रमाः Chandr. 5.583 Ki.9. 18.-3 The eighteenth lunar mansion. -4 The eighth day in the second half of the months of hat and पौष.-5 Indra's energy (personified as his wife Sachi). - Misfortune, misery. -7 A kind of cucumber. -8 An epithet of Durga. -9 Small cardamom; यष्टपाहमैन्द्रीनलिनानि दूर्वा Charak -न्द्रम् 1 The eighteenth lunar mansion (Tue). -2 Wild ginger.
पेन्द्रजालिक (-की/.)[इन्द्रजालेन चरति ठक्] 1 Deceptive, magical; illusive. -2 Familiar with magic. -क: A juggler; छलयन्प्रजास्त्वमनृतेन कपट पटुरैन्द्रजालिकः Si. 15.25.
tra qrt: The fourth part of a libation to Indra.
ऐन्द्रलुप्तिक (-की/.) Affected with morbid baldness of the head.
DETT: A species of elephant; Rām. 2.70. 23.
ऐन्द्राग्न. Relating to Indra and Agni; 30 ऐन्द्रवारुण, ऐन्द्रसौम्य &c. ऐन्द्राग्नेन विधानेन दक्षिणामिति न श्रुतम् Mb. 12.60.39.
ऐन्द्रिः [इन्द्रस्यापत्यं-इञ्] 1N. of Jayanta, Arjuna, or Vali, the monkey-chief. -2A crow: ऐन्द्रिः किल नखेस्तस्या विददार स्तनौ द्विजः R.12.22.
ऐन्द्रिय, -यक . [ इन्द्रिय-अण् , बुञ् वा ] 1 Belonging to the senses, sensual. यथा मनोरथः स्वनः सर्वमेन्द्रियकं मृषा
Bhag.7.2.18. मूढमैन्द्रियकं लुब्धमनार्यचरितं शठम् Mb.12. 93. 16. -2 Prosent, perceptible to the senses. -यम् The world of the senses.
farft a. Thinking only of sensual pleasures. मत्प्राप्तयेऽजेशसुरासुरादयस्तयन्त उग्रं तप ऐन्द्रियेधियः Bhag. 5. 18.22.
ऐन्धन . (-नी/.) [इन्धन-अण] Consisting of fuel. produced from fuel (fire); Mb. 3. -नः N. of the sun.
ऐन्य a. [इन्य-ण्य ] Belonging to a master or the sun. न्यः N. of a Samain; Arseya Br. ऐन्वकम् N. of u. Siman A rseys Br.
पेभि. (भी/.)[इभ-अण् ] Belonging to an elephant: शीतांशोरंशुजालैजलधरमलिनां शिश्नती कृत्तिमैभीम् Mu. 3. 20. -भी A kind of pumpkin. ऐयत्यम् [ इयत्-व्यम् ] Quantity, number, value. पेरम् A heap.
ऐरावणः (see ऐरावत below): Indra's elephant (produced at the churning of the ocean), मागधोऽथ महापालो गजमेंरावणोपमम् Mb.6.62.46.So रावत.
ऐरावतः [इरा आपः तद्वान इरावान् समुद्रः नस्मादुत्पन्नः अण्] 1N. of the olephant of Indra. ऐरावतं गजेन्द्राणाम् Bg. 10.27. -2 An excellent clephant; a species of clephant; ऐरावतानेन्द्रशिरान्नागान्वै प्रियदर्शनान् Rim. 2.70. 23. -3 One of the chiefs of the Nagas or serpent-race ( inha biting Patila); अहमैराबत ज्येष्ठनातृभ्योऽकरवं नमः Mb.1.3. 13). -4 The elephant presiding over the east. -5A kind of rainbow. -8 A kind of lightning: (said to be n. also in these two sonses ). -7 The orange tree. -तम् 1 A vast and waterless rogion. -2 (pl.) N. of a Varsa. -3 N. of the northern path of the moon. -4 A kind of cloud; 'मेघस्योपरि मेघो यः स ऐरावत उच्यते' इति दक्षिणावर्तः (Commentator of मेघदूत). -ती 1 The female of Indra's elephant. -2 Lightning. -3N. of a plant (वटपत्री)-4N. of river Ravi in the Panjab (= इरावती), -5 N. of a particular portion of the moon's path.
ऐरिणम् [इरिणे भवं अण्] 1 Fossil or rock salt. -2 Saline earth (Mar. उखर); खातकण्टकपाषाणैर्दुष्पथं दुर्गमैरिणम् (Sukra. 4. 848).
ऐरेयम् [इरायाम् अन्ने भवं ढक् ] Spirituous liquor (prepared from food).
ऐय॑म् [ ईर्म-ध्यञ्] A plaster good for healing wounds; Susr. 2.86. 2.
ऐलः [इलाया अपत्यं अण्] 1N. of Pururavas (son of In and Budha). -2 The planot Mars. -लम् 1 Food, a quantity of food. -2 A particular number.
ऐलविल N. of Kubera अवलम्बितैलविलपाणिपल्लवः धयति स्म मेघमिव मेघवाहनः Si. 13. 18. See एलविल.
ऐलव: Ved. Noise, ery; तौविलिकडवेलयावा यमलव ऐलयीत् Av. 6. 16. 3. "कार: Rudra's dog; Av. 11. 2. 30.
ऐलवालुक: N. of a perfume. sec. एलवाल.
ऐलूषः Descendant of Ilusa, N. of Kavasa (author of a Vedic hymn. Ait. Br. 2. 19.1.)
ऐलेयः 1 A kind of perfume. -2 Mars.
ऐश..(-शी/.) [ ईश-अण्] 1 Belonging to Siva%B सुरसरिदिव तेजो वह्निनिष्टयूतमैशम् R. 2.75. हास्यश्रीराजहंसा हरतु तनुरिव केशमैशी शरदः Mu. 1.-2 Supreme, rogal. (ऐशी) N. of the Naksatra tifeuit.
ऐशान . [ ईशान-अण् ] Belonging to Siva. -नी 1 The north-eastern direction. -2 N. of Jurgā.
ऐश्य . Belonging to ईश; -श्यम् 'upremacy, power; महतीतरमायैश्यं निहन्त्यात्मनि युञ्जतः Bhag. 10. 13.45.
ऐश्वर . [ ईश्वर-अण्] (री/.) 1 Belonging to or produced by a lord or the Supreme Being, majestic.