Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 475

उपयाचितकम्
457
उपरत
Pt. 1. 14; 2.50%; अद्य मया भगवत्याः करालायाः प्रागुपयाचित of other stones (ग्रावन्); त्वचं पृञ्चन्त्युपरस्य योनौ Rv. 1.79.3. स्त्रीरत्नमुपहर्तव्यम् Mil.5; दीयते यत्तु देवेभ्यो मनोराज्यस्य सिद्धये। -2 The lower part of the sacrificial post. -3 A cloud. उपयाचितकं दिव्यं दोहदं तद्विदुर्बुधाः॥ -3 A request or prayer -4 A region, direction. to a deity for the accomplishment of a desired object;
उपरताति ind. In the proximity, neur to; विश्वा अर्य K. 330.
उपरताति बन्वन् Rv. 7.48.3; 1. 151.5. उपयाचितकम् = उपयाचित above ; सिद्धायतनानि कृतविविध
397551 4 U. or in pass. To be red; to be eclipsed; देवतोपयाचितकानि K.64.
उपरज्यते भगवान् चन्द्र: Mu.1. -Caus. 1To colour, tint, उपयापनम् 1 The act of causing to come near, lead- dye. -2 To affect, grieve, distress. ing near. -2 A marriage; पुत्राणां दुहितृणां च काले विध्युपयापनम् । दारैर्वरैस्तत्सदृशं कल्पयन्तं विभूतिभिः Bhag. 10.69.32.
उपरक्त . p. 1 Aflicted, overtaken by calamity,
distressed. -2 Eclipsed; K. 314. - 3 Tinged, coloured ; उपयुज् 7A. 1To use, employ, apply; पाइगुण्यमुपयुञ्जीत
द्विषद्वेषोपरक्ताइसङ्गिनीः Si.3.18. -क्तः 1 The sun or moon Si. 2.933 षडुपायुक्त समीक्ष्य तत्फलम् R.8.21; M.5.123B in eclipse. -2 Rāhu. अनुपयुज्यमान useless, good for nothing, S.7; U.4.-2 To
उपरज्य ind. Darkening, obscuring, तमश्चन्द्रमसीवेदमुपरenjoy, taste; पय उपयुज्य Me. 13v.1.5 फलान्युपायुक्त स
ज्यावभासते Bhag.4.29.70. दण्डनीतेः R. 18.46%3 Bk. 8.39; -3 To devote or attach oneself to; न मृगैरुपयज्यते is not loved Pt.2.233; न वै प्राज्ञा उपरजक (1.1 Dyeing. -2 Affecting, influencing. गतधीकं भर्तारमुपयुनते Subhas. -4 To yoke or harness (as उपरागः1 An eclipse of the sun or moon; उपरागान्त horses to a earringe); यामन्यामन्नुपयुक्तं वहिष्ठम् Av.4.23.3. शशिनः समुपगता रोहिणी योगम् 5.7.22; Si. 20.45. -2 -5 To appropriate consume, eat; राजा तत् (धनम् ) उपयु
Hence, Rahu or the ascending node.-3 Rolness, red जानश्चौरस्यानोति किल्बिषम् Ms. 8. 40. -p1888. 1 To be used colour, colour; कोपोपरागजनिताम् Ratn.3.14; Mk. t; or applied. -2 To be fit or proper; तस्येयमुपयुज्यते Bhag.
कलहकोप Mal.9. -4 A calamity, athiction, injury; -3 To be of use, he taken into account; तेजसा सह जाताना
blighting influence; मृणालिनी हैममिवोपरागम् R. 16.7. -5 वयः कुत्रीपयुज्यते Pt. 1. 328.
Misbehaviour, ill-conduct. -6 Reproach, blame, a buse. उपयुक्त 1 Attached &e. -2 Suited, appro
उपरक्षः A body-guard. priate, fit, right, proper. -3 Worthy, serviceable, useful. - 4 Eaten, consumed. - A subordinato officer ;
उपरक्षणम् A guard, an out-post. Kau. A. 2.5 Bhāg.9.2.143 उपयुक्तोदकां भग्नां प्रपां निप- उपरत्नम् [उपमितं रत्नेन उप गौणे वा] A secondary or तितामिव Rim.2.111.15.
inferior gem; उपरत्नानि काचश्च कर्पूरोश्मा तथैव च । मुक्ताशुक्तिTIT: 1 Employment, use, application, service;
स्तथा शक इत्यादीनि बहून्यपि ॥ गुणा यथैव रत्नानामुपरत्नेपुते तथा । ओषधानविहाराणामुपयोगः सुखावहः Madh. N. उपयोग गम्
किं तु किंचित्ततो हीना विशेषोऽयमुदाहृतः॥ or बज् to be used or employed, serve; व्रजन्ति उपरथ्या A bye-roud, minor road; तथा रच्योपरच्याश्च ... अनङ्गलेखक्रिययोपयोगम् Ku. 1.7. -2 Administration
Ram. 5.53. 21. of medicines, or their preparation. -3 Fitness, suitablemess, proprioty. -4 Contact, proximity. -5 Any act
उपरम् 1P. (Sometimes A. also) 1 To cease end,
terminate; संगतावुपरराम च लज्जा Ki.9.41, 13.00%; इत्युक्त्वोcontributing to the fulfilnuent of a desired object. -6 Good conduct, observing established customs.-7
परराम; युद्धमुपारमत् ceased &c. -2 To cense or desist Food; गते च दुर्वाससि सोऽम्बरीषो द्विजोपयोगातिपवित्रमाहरत् from, stop (oft. with pres. part.); व्यापादयनोपरराम Pt.
1; or with abl.; Bg.2.35; Bk. 8.5139.51; or with Bhig. 9.5.24.
inf.; Ki. 4. 17; or by itself; Bk. 8.55. - 3 To be उपयोगिन् . 1 Employing, using. -2 Conducive or quiet or calm; यत्रोपरमते चित्तम् Bg.6.20. -4 To awit, contributing to, serviceable, useful. -3 Appropriate, wait for; Sat Br.2.2.1-233.8.3-29. -5 To make fit, proper. -4 Favoura ble, propitious. -5 Touching. quiet (=Caus). -Caus. To cause to cease, stop, make उपयोगिता or त्वम् 1 Usefulness, utility. -2 Fitness,
quiet or still. propriety. -3 Occasion, need. - Favour.
उपरत pp. 1Stopped, ceased ; उपरतान्यस्मिन् कुले व्रतानि उपयोजनम् 1 Harnessing a horse, Ait. Br. 5. 30.6..
Mbh. on P.I.1.110; रजस्युपरते Ms.5.66. -2 Doad; अद्य -2 A teain.
दशमो मासस्तातस्योपरतस्य Mu.4.-3 Withdrawn or retired
from%3 रणात्, कलहात् &c. भयाद्रणादुपरतम् .2.31.-4 One TIET «. To be employed, used or applied.
who is disgusted with the world and has retired from it. 39 a. Ved. 1 Being below, under. -2 Posterior,
-Comp. -अरि a. having no foe. -कर्मन् a. ceasing from later. -3 Nearer. --T: 1 The lower stone on which tho
works, not relying on worldly acts. -विषयाभिलाप .. Soma plant is laid that it may be ground by means one who has renounced all desire for worldly things.
सं. ई. को...५८