Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 44

अङ्गनम्
any success. ] –2 N. of a son of Laksmaņa by Urmila (अङ्गदं चन्द्रकेतुं च लक्ष्मणोऽप्यात्मसंभवौ । शासनाद्रघुनाथस्य चक्रे कारापथेश्वरौ ॥ B. 15. 90 ), his capital being called Angadiya -3 N. of a warrior on the side of Duryodhana. -Comp. -निर्यूहः the crestlike forepart of the Angada
ornament.
अङ्गनम् णम् [अहम् अत्र अद्या त्वम् Tv. ] 1 A place to walk in, a courtyard, an area, yard, court; गृह; गगन' the wide firmament; भुवः केसर वृक्षस्य v. 1. बालबकुलस्य Māl. 1 situated or being in the courtyard. -2 [ करणे ल्युट् ] A conveyance. -3 [ भावे ल्युट् ] Going, walking &c.
अङ्गना [ प्रशस्तम् अङ्गं यस्याः साः अङ्गात् कल्याणे नः P. V. 2. 100. ] 1 A woman or female in general; नृप, गज, हरिण° &c. -2 A woman with wellrounded limbs, a beautiful woman. -3 ( Astr.) Virgo कन्याराशि: - 4 The femalo elephant of the north. -Comp. -जन: 1 the female sex, woman-kind. -2 woman. -1 -प्रिय beloved of women. ( -यः) 1 N. of a plant (अशोक) Jonesia Asoka, for women are fond of decking their persons with Asoka flowers. -2 Name of a medicinal fragrant plant प्रियङ्गु (Mar. गव्हला ). It is a small plant used in perfumed oils and ointments.
अङ्गभः A kind of rice.
अङ्गवम् [अ] स्वयमेवाति अन्तर्भवति अतिशोषणात् संचिता ङ्गमिव भवति, ना-ड Tv. ] Dried fruit.
अङ्गस् m. [ अज्जू असुन कुत्वम् ] A bird.
अङ्गारः - रम् [ अब्ग- आरन् Up. 3.134] 1 Charcoal (whether heated or not); घृतकुम्भसमा नारी तप्ताङ्गारसमः पुमान्; उष्णो दहति चाङ्गारः शीतः कृष्णायते करम् H. 1.80; नावात्रार्थाभिपूण तु गन्धाज्ञारी तु पूर्ववत् Sukra. 4. 1035 त्वया स्वहस्तेनाङ्गाराः कर्षिताः Pt. 1 you have ruined yourself with your own hands; cf. to dig a mine under one's feet." कुरुकुलाङ्गार Ve. 6 destroyer or pest of the Kuru family. -2 The planet Mars. -3 A plant हितावली, कुष्टकःहितावली - 4 N. of a prince who fought with king Māndhātr. -र . Red, of a red colour. Red colour. -Comp. -अवक्षेपणम् [ अङ्गारा अवक्षिप्यन्ते अनेन करणे ल्युट् ] also - अवक्षायणम् (Sat. Br. xiv ) a vessel or pineers (Mar. चिमटा) to throw or extinguish coals - कर्करिः (री) / A thick cake baked on burning coals - कारिन . [ अङ्गारं करोति कृ- णिनि ] one who prepares coal for sale, Mb. 2; मालाकार इव ग्राह्यो भागो नाङ्गारकारवत् Sukra 4.21. कुष्ठकः [अरव कुष्ठमियन्] N. of a plant हितावली -धानी [ अङ्गारा धीयन्ते अस्याम् धाआधारे ल्युट् ङीप् ], -धानिका also -धारिका [ स्वार्थे कन् ] a portable_fire-pan, brazier. -परिपाचितम् [तृ. त. ] roasted food or meat. -पर्णम् [अङ्गारमिव पर्ण यस्य ] N. of a grove or forest. ( -र्णः ) [ अस्त्यर्थे अच् ] N. of Chitraratha, king of the Gandharvas [ On one occasion, while he was sporting with his wife, he saw Kunti with her five sons proceeding to the capital of Panchala in disguise. He accosted them and asked
26
अङ्गिर्
them to tell him where they were going, or to fight. Arjuna accepted the challenge; but Angaraparus finding Arjuna to be a very skilful warrior gave him a secret lore called Chakşuṣi (enabling one to see the smallest things) and took from him in roturn a lore called Agnisirastra and became a friend of the Pandavas] पात्री शकटी portable fire-pan. - पुरुषः [अङ्गारमिव लोहितवर्ण पुष्पं यस्य सः] tho plant इगुदी पूरिका ( see अङ्गारकर्करिः ) - मञ्जरी, मञ्जी [ अङ्गारा रक्तवर्णा मञ्जरी यस्याः ] a shrub Cesalpinia Banducella ( रक्तकरंजवृक्ष ). - वल्लरी, वल्ली [ अङ्गारा इव रक्तफलत्वात् रक्ता ] N. of various plants, करंज, भागीं, गुज. also Guilandina Bonducella (Mar. सागरगोटी ) - वृक्ष: Balanites Aegiptiaca (Mar. हिंगणबेट) वेणुः [पर्म] sort of bamboo सदनम् A portable fire-pan.
अङ्गारकः-कम् [ अङ्गार स्वार्थे कन् ] 1 Charcoal. -2 Mars; 'विरुद्धस्य प्रक्षीणस्य बृहस्पतेः Mk. 9.33; 'चारः course of Mars, See chapter 6 of Brhat Samhita. -3 Tuesday (दिनम्, वासरः ). -4 N. of a prince of Sauvīra. -5 N. of two plants कुरण्टक and भृङ्गराज, Eclipta (or Verbesina ) Prostrata (Mar. माका ) and white or yellow Amaranth (Mar. कोरांटी ). -कम् [ अल्पार्थे कन् ] 1 A small spark. -2 A medicated oil in which turmeric, Dūrvā, Mañjistha and other substances have been boiled. -Comp. - मणिः [ अङ्गारकस्य प्रियः मणिः शाक. त. ] a coral (प्रवाल ) ( तस्य च रक्तवर्णत्वात् तत्प्रियत्वम्: माणिक्यं भास्करे देयं चन्द्रे मुक्तां प्रदापयेत् । प्रवालं च कुजे दद्यात्... ).
अङ्गारि [ अशार मा उन् पृषोदः ] A portable firepan, brazier.
अङ्गारकित . [ अङ्गारकाः अस्य संजाताः इतच् ] Charred, roasted.
अङ्गारिका [ अङ्गारं विद्यते अस्याः मत्वर्थे ठन् कपू च] 1A portable fire-pan. -2 The stalk of the sugar-cane. -3 The bud of the Butea Frondosa (किंशुक) (Mar. पळस ).
अङ्गारिणी [अङ्गार-मत्वर्थ इनि ] 1 A small fire-pnm. -2 The region heated by the sun, though no longer exposed to its rays. -3 A creeper in general.
अङ्गारित. [अङ्गारम् अस्य संजातम् तारका इत] Charr ed, roasted, half-burnt. burnt food is not accepted by Jain urertior ततम् [अरभि आचरति अज्ञार किए ततः कर्तरि क ] An early bud of the किंशुक tree. -ता 1
=
- अङ्गारधानी d. v. -2 A bud in general. -3 A creeper. (लतामात्रे ). -4 N. of a river.
अङ्गारीय... [] अङ्गारेभ्यः एतानि अङ्गार] To be used for preparing coal; याणि काष्टानि P. V. 1. 12. Sk. अङ्गार्या [ पाशादिगण ] A heap of charcoal.
अङ्गिकरणिक: Prob an officer for administering oaths. Ramgonj Copperplate of Iévaraghosa (Inscrip tions of Bengal, p. 149.).
अङ्गिका A bodice.
अनिर् m. N. of a sage who received the ब्रह्मविद्या from Atharvan and imparted it to Satyavaha.