Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 377

आलान्तम
निद्राभिः Bg. 14. 8. शक्तस्य चाप्यनुत्साहः कर्मस्वालस्यमुच्यते Susr.; आलस्यं हि मनुष्याणां शरीरस्थो महारिपु: Jih. 2.86. आलस्य 'want of energy is regarded as one of the 33 subordinate feelings (व्यभिचारि भाव ); for example:-न तथा भूषयत्यज्ञं न तथा भाषते सखीम् । जृम्भते मुहुरासीना बाला गर्भभरालसा S. D. 183.
आलान्तम् | अलातमेव स्वार्थे अण् ] A fire-brand.
आलानम् [ आलीयतेऽत्र आ-सी-युद्] 1 The post to which an elephant is tied; tying post, also the rope that tios him : अरुंतुदमवालानमनिर्वाणस्य दन्तिनः R. 1. 71, 4. आलाने गृह्यने हस्ती Mk. 1. 50; वन्या इव विनालानं क्रीडन्तु 69, 81; करिणो मम Siva. B. 19. 19; 20.52. -2 A fetter, tie. -3 A chain, rope, string. -4 Tying, binding.
आलानिक ... (फी) [ आलान-उ] [Serving as pond to which an elephant is tied; आलानिकं स्थाणुमिव द्विपेन्द्रः R. 14. 38.
आलाबुः (बू:) / A pumpkin gourd अल आलावर्तम् A fan made of cloth. आलास्यः [ अलं पर्याप्तमास्यं अस्य ] A crocodile.
आलि . Useless, idle, unmeaning. -2 Honest, sincere (विशदाशय ). -लि: 1 A scorpion. -2 A bee. -लिः, -ली / 1 A female companion or friend (of a woman); निवार्यतामालि किमप्ययं बटुः Ku. . 83, 7. 68; Amaru. 28. -2 A row, range, continuous line; (ef. आवलि); तोयान्तर्भास्करालीव रेजे मुनिपरम्परा Ku. 6. 493 रभ्यालि Amaru. 89; खद्योतालि Me. 83. -3 A line, streak - 4A bridge. 5 A dike. -6 A line, race, family. -Comp. -क्रमः A kind of musical composition. जनः A lady's female friends.
आलिखू 6 P. 1 To write, delineate, draw lines ; मनो निष्टाशून्यं भ्रमति च किमप्यालिखति च Mal. 1.31 Mk. 2. -2 To paint, draw in a picture; आलिखित इव सर्वतो रङ्गः S. 1; V. 2; त्वामालिख्य प्रणयकुपिताम् Me. 107; R. 19.19; M. 2.2. -3 'To portray, write, sketch. -4 To scratch, serape touch ; as in विन्ध्यमालिखन्तमिवाम्बरम् .
आलेख : 1 Writing. -2 A letter, document. आलेखनम् a. Scratching, painting. नी A brush, pencil. नम् 1 Writing. 2 Painting. 8 Surntahing. - नः N. of an old authority quoted by Jaimini; MS. 6.5.17.
..
आलेख्य pot. p. To be written, painted &c. -ख्यम् A painting, picture; इति संरम्भिणो वाणीर्बलस्यालेख्यदेवताः Si. 2.67; R. 3.15; V. 2.10. -2 A writing. -Comp. लेखा painting. शेष having nothing left but painting, i. e. deceased, dead ; आलेख्यशेषस्य पितुः R. 14. 15. - समर्पित . Fixed on a picture, painted; निशीथदीपाः सहसा हतत्विषो बभूवुरालेख्यसमर्पिता इव B. 3. 15.
a
आलिङ्ग 1 U. or 10 P. To embrace, clip, encircle. आलिङ्गः 1 Embracing. -2 A kind of drum.
359
आलीढ
आलिङ्गनम् Embracing, clasping, an embrace; (संप्राप) आलिङ्गननिर्वृत्तिम् R. 12. 65 ( said to be of seven kinds:-आमोद" मुदिन, प्रेमन" मानस रचि मदन" anil विनोद".
3
आकूति. Embraend, cluepod: योगो नाभ्यसितो व्रतं न चरितं नालिङ्गिता कामिनी S. D. -तः A kind of Mantra of 20 letters. -तम् An embrace.
आलिङ्गिन a. Embracing Ku.. (गी), आलिङ्ग्यः A small drum shaped like a barley-corn (यव); चतुरङ्गुलहीनयान्मुखे चैकालेन यः । यवाकृतिः स आि
दिवा
| Sabdargava.
आखिर [ अभिसर एवं स्वायें अ] A large earth waterjar.
आलिन्दः, –दकः [ अलिन्द एव स्वार्थे अण् ] 1 A terrace before a house. -2 A raised place for sleeping upon ; see अलिन्द.
आलिन् m. A scorpion.
आलिप् 6 P. 1 To anoint, besmear; आलिम्पन्नमृतमयैरिव प्रलेपैः : U. 3.39; plaster, bedaub. -2 To rub (on the body ); आलिप्यते चन्दनमङ्गनाभि: Rs. 6. 12.
आलिप
Anointing
आलिम्पनम् [ल-बुर-मुम् ] Whitening the walls, flour &c. on festive occasions; cf. आदीपन.
आलिप्त a. 1 Anointed. -2 Smeared, plastered.
आलेप . To be anointed. -पः, -पनम् 1 Anointing, smearing. -2 Liniment.
आलिहू 2 A To lick, lap. see आलीड. आली आलि भास्करालीव रेजे मुनिपरंपरा Ku.
qv.
आली 4 A. 1 To settle down upon; निर्भिद्योपरि कर्णिकारकुसुमान्यालीयते षट्पदः V. 2. 23. -2 To faint; मुहूरालीयते भीता Mb. -3 To melt.
आलयः यम् | आलीयतेऽसि आली अच्] 1 An abordos a house, a dwelling; आलयं देवशत्रूणां सुघोरं खाण्डवं वनम् Mb. 1. 223.75; न हि दुष्टात्मनामार्यो निवसन्यालये चिरम् Ram.; सर्वाञ्जनस्थानकृतालयान् Rām. who lived or dwelt in Janasthāna. -2 A village; मन्दरस्य च ये कोटिं संश्रिताः केचिदालयाः Rām. 4. 40.25. -3 A receptacle, seat, place; हिमालयो नाम नगाधिराजः Ku. 1. 1; so देवालयम्, विद्यालयम् &c; fig. also; दुःख Bg. 8.15; गुण. -4 Contact. -यम् ind. Till destruction, death ; पिबत भागवतं रसमालयम् Bhāg.
आलीन / a. 1 Embraced. -2 Sticking or clinging to; आलीनचन्दनौ R. 4.51; so भ्रमरे पद्मे -3 Melted, fused. -नम्, -नकम् 1 Tin. -2 Tead. -3 Contact.
आलीढ 1. P. [ आ-लिहू-क्त ] 1 Ticked, eaten, lapped, sera ped. -2 Wounded, hurt; सेनान्यमालाढमिवासुरास्त्रैः R. 2. 37. -3 Closed (as in sleep ) 1k. 117. -ढम् A particular attitude in shooting, the right knee being