Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 318

अस्वाम्य
300
अहम्
निक्षिप्तं वा परद्रव्यं नष्टं लब्ध्वाऽपहृत्य वा। विक्रीयतेऽसमक्षं यत् स ज्ञेयोऽस्वामिविक्रयः॥
अस्वाम्य । 1 Unowned. -2 Not one's owl. -म्यम् Absence of right to property.
अस्विन्न a. Not thoroughly boiled.
अवेद्य. Where the application of sudorities is. prohibited; Charak.
अह I.1A. or 10 U. 1% अंहq.v.-II. 1P. to sing together, compose, celebrate. prepare, -III. 5. P. (अहोति, आहीत्, आह) To pervade. -IV. (a defective verb preserved only in tive forms; आत्थ, आहथुः, आह, आहतुः, आहुः)1 To say, speak, mention.-2 To acknowledge, accept, state. -3 To declare, express, signify. - To hold, consider, regard; स्थाणुच्छेदस्य केदारमाहुः शल्यवतो मृगम् Ms. 9.44. -5 To call.
अह int. A particle implying (a) praise (पूजा); (1) separation ;( ) resolution, ascertainment, certain ty; and translated by 'surely', 'certainly', 'yes',
well'; (1) rejecting; (e) sending; (1) deviation fron custom, impropriety) त्वमह ग्राम गच्छ, त्वमह रथनारण्यं गच्छ sk. स्वयमह रथेन याति, उपाध्यायं पदाति गमयति Sk. (a) hence, therefore (अथ); शर्वरी भगवन्नद्य सत्यशील तवाश्रमे । उषिताः स्मोऽह वसतिमनुजानातु नो भवान् || Ram. 2.61.37.
अहत .. 1 Not hurt or struck, uninjured ; अजीतोऽहतो अक्षतोऽध्यष्टां पृथिवीमहम् Av. 12. 1. 11. -2 Unbeaten (as cloth in washing). अहर्त वासः परिधत्ते Tait. s. -3 Unwashed, new बभूवुस्ते भृशं प्रीताः सर्वे चाहतवासस: Ram.2. 91.6t. -4 Unblemished, unsoiled. - Not frustrated or disappointed (as hopes &e.) -6 Not beaten ( 25 a drun) अहतायां प्रयाणभेयाम् K. -तम् An unwashed or new cloth; cf. अग्रहत.
अहतिः , अहन्तिः 1. Ved. Safety, security from danger.
अहन्त्य, -अहन्त्र, -अहन्य a. Ved. Indestructible. invincible; सूतायाहन्त्यै वनानां पतये नमः Vaj. 16. 18.
अहन .. [न जहाति न त्यजति सर्वथा परिवर्तनं, न हा-कनिन् Un.1.55.](Nom. अहः, अहो-अहनी, अहानि, अहा, अहोभ्याम &c.; अहरिति हन्ति पाप्मानं जहाति च Sat. Br.) 1 A day (including day and night); अहः शब्दोऽपि अहोरात्रवचनः । रात्रिशब्दोऽपि SB. on MS. 8.1.16. अघाहानि Ms.5.84.-2 Day tine सव्यापारामहनि न तथा पीडयेन्मद्वियोग: Me.903; यदला कुरुते पापम् by day; अग्निज्योतिरहः शुक: Bg. 8.54. -3 The sky (as traversed by the sun); समारूढे च मध्यमः afa K. 9); M. 2.-4 A sacrificial or festival day. -5 A day's work. -6 Visnu. -7 Night. -8 A portion of a book appointed for a day.-9 A day personified as one of the eight. Vasus. -नी (du.) Day and night (At the end of comp. अहम् is changed to अहः, हम् or to अह्न; see P. V. 4. 88-91; VI. 3. 110, VIII. 4.7. Note: At the beginning of comp. it assumes
the forms अहस् or अहर; ... सप्ताहः, एकाहः, पूर्वाहः, अपराहः पुण्याहं, सुदिनाहं, अहःपनि: । अहर्पतिः &c.ke.). -Comp. -अहः (अहरहः) ind. Day by day, dily. अहरहःस्नात्वा सन्ध्यामुपासीत ; अहरहर्नयमानो गामश्वं पुरुष पशुम Mbh. 012.2.210. -आगमः (अहरा) the appronch of lay -आदि: dawn; शशधरमहरादौ रागवानुष्णरश्मिः Si. 11.62. -करः (°ह: or
स्करः) 1 the sun; अलंचकारास्य वधरहस्करः Si 1.58; (P. III. 2.21.)-2 a kind of tree. -गणः, (हर्ग ) 1 series of sacrificial days. -2: month. -3 any calculated term (Wilson). -जरः [अहोभिः परिवतमाना लोकान् जरयति जु-णिच् अच् , अहानि वा अस्मिन जीर्यन्ति आधारे अप्-वा Tv.] Ved. the year as making days old. -जात a. Ved. born in the day or from day, not belonging to night. - T . (af) existing every day.(-वम्)ind. [अहश्न दिवा च समा ०=०] drily, every day, day by day; य इत्थमस्वास्थ्यमहर्दिवं दिवः Si. 1.51. -दिवि inl. day by day, every day, constantly; 71 2917 पतत्रिणः संविजन्ते अहर्दिवि सिंहस्य स्तनयोर्यथा Av.5.21.6. -दृश् . Ved. belonging to the day : living; इन्द्रो विश्वान् बेकनाटौं अहर्दशः Rv. 8.66. 10. -नाथ: 1 the sun, the lord of the day. -2 a kind of tree. -निशम् [अहश्च निशा च समा० द्व] a day and night, a whole dry; नस्य सोहर्निशस्यान्ते प्रसुप्तः प्रतिबुद्धयते Ms. I. 74, 4. 7. ( -शम्) inil. day and night, during the whole day, continually. -पतिः [अहःपतिः, अहर्पतिः, अहस्पतिः P. VIII. 2. 70 Mbh. Vart. ] 1 the sun; ननु राहाहमहर्पति नमः Si. 16.573 R. 10. 54. -2 an epithet of Siva. -3: kind of tree. -4 swallow, wort. -बान्धवः the sun. -भाज,-लोक.. Ved. partaking of the day. -मणिः the sm. -मुखम् commencement of the day, morning, dawn. -रथन्तरम् (P. VIII. 2. 68 Vart.)a portion of Sains to be chanted at day. -रात्रः (-त्रम् allo) 1 day and night (P. II.4.29.); त्रीनहोरात्रान् Nala. 12.443 त्रिशत्कला मुहूर्तः स्यादहोरात्र तु तावतः M. 1.61.65%
3Y. 1.147. -2 a day of the Pit ris, a month of the gods and a year of Brahma. fac . Ved. 1 existing many days. -2 known long ago. -3 one who knows the fit time or season of a sacrifice. -शेषः, -घम् (हः शेषम् ) 1 evening. -2 the last day of detilement.
अहना Dawn, morning (उषा Say.)
अहम् pron. (Nom. Sing. of अस्मद् ).1 [ef. Tend azem;; L. ego; Germ. ich. ] --Comp. -3769 Fil a contest for superiority, rivalry -अहमिका [अहमहं शब्दोऽस्यत्र वीप्सायां द्वित्वं ठन् न टिलोपः P. II. 1. 72] 1 emulation, competition, assertion of superiority; अहमहमिका तु सा स्यात्परस्परं यो भवत्यहंकारः Ak.; अहमहमिकया प्रणामलालसानाम् K. 14.813 अहमहमिकया मधुकरकुलैरनुबध्यमानम् 139), Mv. 6.54. -2 egotism. -3_imilitory vaunting. -कर्तव्य a. to be referred to self. (-व्यम्) the object of अहंकार-कार: 1 ogotism, sense of self, self-love considered as an er or spiritual ignorance in Vedanta Phil.3 निर्ममो निरहंकारः ...स शान्तिमधिगच्छति Bg. 2. 71, 7. 4: Ms. 1. 14; Y. 3. 177. -2 pride, self